به گزارش شبنم ها،

در عصر جدید رسانه‌ها و فضای مجازی علاوه بر کار و فعالیت بخش مهمی از سرگرمی و تفریح  افراد را به خود اختصاص داده‌اند و کاربران بخش مهمی از زندگی خود را صرف استفاده از فضای مجازی می‌کنند .

فضای مجازی علاوه بر مزیت‌هایی از قبیل تسریع و تسهیل کارها، کاهش هزینه‌ها، گسترش روابط اجتماعی و ... که بر کسی پوشیده نیست در صورتیکه آگاهانه و با هوشیاری کافی استفاده نشود اثرات  تخریبی بسیاری نیز در پی خواهد داشت. یکی از آسیب‌های فضای مجازی ثاتیرات منفی آن بر کانون گرم خانواده است.

کانون گرم و منسجم خانواده در کشورهای اسلامی نظیر ایران از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و اسلام بر حفظ این جامعه کوچک تاکید بسیاری دارد اما در سال‌های اخیر در اثر استفاده افراطی و غیرهوشمندانه از شبکه‌های اجتماعی این نهاد مهم در برخی موارد دچار خلل شده است. از این رو در تبیین پیامدهای منفی فضای مجازی و تاثیر فضای مجازی بر  طلاق عاطفی زوجین  با دو تن از روانشناسان خانواده محمد ترکمان کارشناس ارشد روانشناس بالینی و دانشجوی دکترای تخصصی  روانشناسی و فرزانه ایزدی روانشناس و مشاوره خانواده به گفتگو نشستیم.

 فضای مجازی را باید با رویکرد فرصت‌های آن بررسی کرد یا تهدیدها؟

ترکمان: فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آمیزه‌ای از فرصت‌ها و تهدیدها هستند. به طبع یادگیری تهدیدات شبکه‌های اجتماعی و تاکید بر مزیت‌ها و فواید آن موجب می‌شود نتوانیم مانع پیشرفت پیامدهای منفی آن شویم.  بدین ترتیب ارزش مزایا و نکات مثبت آن نیز با کاهش مواجه خواهد  شد. گر چه شبکه‌های اجتماعی جنبه‌های مثبت بسیاری در پی دارد همچنین  فرصت تعاملات اجتماعی زیادی را در دور دست‌ها  فراهم می آورد.

حقیفت های پنهان شده در پشت زیبایی‌های فضای مجازی

 شبکه‌های اجتماعی موجب انزوا و افسردگی می‌شوند یا افسردگی و تنهایی افراد را به سمت فضای مجازی می کشاند؟

د ترکمان: گروهی از روانشناسان در  دانشگاه میشیگان در تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که احساس نارضایتی و تنهایی و افسردگی  در زندگی یک چرخه معیوب را تشکیل می‌دهد. از یک سو حضور در شبکه‌های مجازی و اجتماعی ممکن است باعث افزایش تنهایی افراد شود و از سوی دیگر روانشناسان معتقد هستند افراد به دلیل افسردگی و تنهایی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی روی می‌آورند. از نظر روانشناسان میشیگان افراد در شبکه‌های اجتماعی با افرادی مواجه می شوند که وضعیت اجتماعی و اقتصادی بهتری نسبت به آنها دارند بنابراین در برخورد با اینگونه افراد احساس تنهایی و درماندگی بیشتری می کنند. افراد در فضای مجازی تصاویری از زندگی مشترک خود به اشتراک می گذارند که افراد دیگری که این تصاویر را مشاهده می کنند احساس می کنند این افراد تا چه حد شاد هستند و از چه زندگی متنوعی برخوردارند .آنچه در فضای مجازی از زندگی افراد نشان داده می شود متفاوت از واقعیت زندگی انسان است .

 شایع ترین آسیب‌هایی در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد و می‌تواند به یک خطر تبدیل شود چیست؟

 ترکمان: طبق نتایج  تحقیقات روانشناسان در دانشگاه استنفورد؛ شبکه‌های اجتماعی نسلی را با آرزوی گرفتن بازخورد دائمی در زندگی پرورش می دهد و موجب بحران هویت می شود. در استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی مخاطبین یاد می‌گیرند بی‌صبرانه در انتظار  توجه بی‌درنگ دیگران باشند و برای گرفتن لایک و کامنت نقش بازی کنند. از دیگر پیامدهای منفی فضای  مجازی کاهش تسلط بر مهارت کلامی، پایین آمدن سرانه مطالعه و یادگیری اصطلاحات عامیانه و کوتاه، کاهش ارتباطات و تعاملات  موثر در دنیای واقعی، عذاب وجدان و اظطراب است.

 آسیب‌های فضای مجازی بر بنیان خانواده چیست؟

ترکمان: همانطور که پیش تر اشاره کردم افراد در فضای مجازی برای گرفتن لایک و کامنت نقش بازی می کنند و این نقش بازی کردن ممکن است بر روابط آنها در دنیای واقعی نیز اثر بگذارد و موجب شود زن یا مرد در نوع لباس پوشیدن و نوع غذا خوردن نیز نقش بازی کنند و هویت متفاوتی از خود به نمایش بگذارند. یکی از پیامدهای منفی شبکه‌های اجتماعی حسادت و اختلافات زناشویی است.

همچنین بسیاری از افراد از طریق شبکه‌های اجتماعی همسر خود را کنترل می‌کنند. در برخی از کشورها از جمله آمریکا   80 درصد از طلاق‌ها به استناد موارد غیراخلاقی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح بوده، رخ می دهد .متاسفانه بسیاری از زوجین قادر نیستند مهارت ارتباطی موثر با یکدیگر داشته باشند.

یکی دیگر از آسیب‌های روابط زوجین خیانت است. میلیون‌ها نفر در فضایی ظاهرا امن و خصوصی روابط صمیمانه و امن برقرار می کنند. ایده ارتباط جنسی اینترنتی، ایده‌ال به نظر می رسد و افراد را از تخیلات فعالانه تری برخوردار می کند. روابط جنسی اینترنتی همانند رابطه با یک عروسک بادی است که نیازهای واقعی افراد را برآورده نمی کند بلکه روابط زوجین تحلیل می رود. خیانت اینترنتی نتایجی همچون خیانت سنتی در پی دارد.

 راه مصون ماندن خانواده‌ها از این آسیب‌ها چیست؟

ترکمان: زوجین باید  برای یکدیگر اولویت قائل شوند و فرصت کافی برای برقراری ارتباط کلامی موثر با یکدیگر داشته باشند. با توجه به پیامدهای منفی فضای مجازی نمی‌توان منکر ویژگی‌های مثبت آن شد بنابراین افراد برای بهره داری صحیح و سالم از فضای مجازی باید از  سواد رسانه ای برخوردار باشند و اولویت‌ها را رعایت کنند .ساعت، برنامه، هدف مشخصی را معین و دنبال کنند .