چــــــه مسئله‌ای می‌تواند سرآغاز به‌وجودآمدن آسیب از طریق فضای مجازی شود؟

والدینی که کودک و نوجوان دارند باید باتوجه به سن فرزندان خود راهکارهای متفاوتی را درپیش گیرند. فضای مجازی بیشتر نوجوانان را تهدید می‌کند و باید انرژی بیشتری صرف آن کرد. شکاف نسلی و رواج فضای مجازی موضوع بسیار مهم امروز جامعه ما محسوب می‌شود. این موضوع باعث عقب‌ماندن والدین از فرزندان خود شده است. اگر والدین نتوانند همسو با نوجوانان با تکنولوژی همگام باشند، دچار مشکل می‌شوند. جاماندن مادران و پدران از آموزش و استفاده از فضای مجازی باعث تعامل کمتر بین فرزندان و اولیا می‌شود. کم‌شدن تعامل باعث کاهش اعتماد و اطمینان نسبت به والدین می‌شود و اینجاست که فرزندان یاد می‌گیرند مشکلات و مسائل خود را بدون حضور آنها حل کنند. وقتی والدین کمترین اطلاعات را از فضای مجازی دارند نوجوان دلیلی نمی‌بیند تا مشکلاتش را با آنها درمیان بگذارد و از این جهت فضا برای سوءاستفاده‌های احتمالی بیشتر می‌شود. والدین باید بتوانند از اپلیکیشن‌ها و فضای مجازی بجا و درست استفاده کنند. وقتی پدر و مادر آگاهی و آموزش لازم برای این فضا را ندارند و خود را آپدیت نمی‌کنند و برای استفاده از این ابزار از فرزند خود کمک می‌گیرند، اعتبارشان را از دست می‌دهند و دیگر مرجع و مأمن امنی برای فرزند خود نخواهند شد. وقتی والدین به اندازه کافی دانش به‌کار‌گیری نرم‌افزارها و فضای مجازی را ندارند به همان اندازه نمی‌توانند به فرزند خود امر و نهی کنند، چراکه اعتباری ندارند.

برای جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی فضای مجازی چه باید کرد؟

خانواده‌ها برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از کودک و نوجوان، باید افرادی آگاه و به‌دنبال یادگیری و آپدیت کردن اطلاعات مربوط به فضای مجازی باشند. حتی از اصطلاحات جدیدی که نوجوانان به‌کار می‌برند مطلع شده و به‌دنبال آموزش روش‌های جدید استفاده از این فضا باشند.

دور نگه‌داشتن فرزندان از فضای مجازی چه تبعاتی می‌تواند به‌همراه داشته باشد؟

ارزش‌ها و باورهایی که برای ما ساخته شده و ما معتقدیم که طبق آنها بچه‌ها را باید از فضای مجازی دور نگه داریم چقدر واقع‌بینانه است؟ باید دید ارزش‌هایی که ما از نسل‌های گذشته داریم به ما تحمیل شده یا براساس آگاهی، آموزش و دانش و بررسی انتخاب شده‌اند. ارزش‌ها از سوی خود یا از سوی دیگران برایمان درونی‌سازی‌ شده‌اند. اگر ما بچه‌ها را براساس باورهای اشتباه از فضای مجازی دور نگه داریم، آسیب روانی بیشتری به آنها می‌زنیم. وقتی اکثریت جامعه از این امکانات استفاده می‌کنند و ما بچه‌های خود را به‌دلیل محافظت بیشتر، از آن دور نگه داریم و آنها را محروم کنیم، کم‌کم از گروه همسالان خود حذف می‌شوند و این خود آسیب روانی بزرگی است. نمی‌توان همه دنیا را فرش کرد تا میخ در پای فرزندانمان نرود. نمی‌توانیم همه اسلحه‌ها را جمع کنیم تا هدف گلوله قرار نگیرند. ما مجبوریم ضد‌گلوله تنشان کنیم. حال اگر ما آنها را از فضای مجازی دور کنیم و اینترنت و گوشی تلفن همراه را در اختیارشان قرار ندهیم تا دچارآسیب نشوند، آیا می‌شود همه بچه‌ها را کنترل کرد؟ آیا می‌شود روابط فرزند را بسته نگه داشت؟ جوابی جز خیر نمی‌توان به این سؤالات داد، چراکه اگر برخلاف این باشد، فرزندان و کودکانمان پنهانی سراغ این فضا می‌روند که قطعا هر یافته و کشف پنهانی بسیار جذاب‌تر است و باعث غرق‌شدن بیشتر فرزندان در آن و بازهم باعث از دست رفتن اعتبار والدین می‌شود.

به این ترتیب چه راه‌هایی برای امنیت بچه‌ها در فضای مجازی وجود دارد؟

جست‌وجوکردن بی‌وقفه بچه‌ها از موتورسرچ‌های مختلف در اینترنت، بزرگ‌ترین مسئله‌ای است که والدین با آن درگیر هستند. هر گزینه‌ای را که می‌خواهند جست‌وجو می‌کنند و اطلاعاتش را در اینترنت به‌دست می‌آورند که می‌تواند برای بچه‌ها خطرساز باشد. البته والدین می‌توانند موتورسرچ‌ها را محدود و دایره لغات را کم کنند. هرقدر سن بچه‌ها کمتر باشد و دانش، اطلاعات، قوه‌تشخیص، تفکر خلاق و... رشد نکرده باشد، لازم است سطح فیلترینگ را افزایش دهیم و گسترده‌تر کنیم. البته پیداکردن دلبستگی ایمن و پایگاه امن مسئله مهمی است که باعث سوءاستفاده احتمالی در فضای مجازی می‌شود. اگر ما پایگاه امنی برای فرزند نباشیم و دلبستگی ایمن ایجاد نکرده باشیم، فرزند تا ابد یاد می‌گیرد در برابر سوءاستفاده احتمالی در جایی دیگر گفت‌وگو کند، یا اگر سوءاستفاده ادامه‌دار باشد برای از بین بردن اضطراب لحظه‌ای، مدام باج دهد. بنابراین در کنار اینکه پیامدها و نتایج جست‌وجوی نادرست و استفاده غلط از فضای مجازی را گوشزد می‌کنیم باید دلبستگی ایمن ایجاد کنیم و پایگاه امنی باشیم تا اگر بچه‌ها دچار مسئله شدند، بدون واهمه و ترس از سرزنش و قضاوت، به‌راحتی مشکلات خود را مطرح کنند.

ارتباط نزدیک والدین با فرزندان چقدر می‌تواند در امنیت فرزندان مؤثر باشد؟

به‌عنوان مثال، پدران باید ازخود سؤال کنند که چقدر در کارهای روزانه و برنامه‌ریزی‌های خود وقت برای ارتباط با فرزند می‌گذارند. وقتی نوجوانان با فضای مجازی درگیرند، از ارتباط برقرار کردن گریزان می‌شوند و کم‌کم از منبع قدرت که پدر و مادر باشند فاصله می‌گیرند و بیشتر به گروه همسالان خود روی می‌آورند. پدر برای فرزند خود چقدر وقت می‌گذارد و خط‌قرمزهایی که دارد را چگونه مشخص می‌کند؟ چقدر می‌تواند با تعامل باب گفت‌وگو را با فرزند خود باز کند تا او درباره همه مسائل، حتی مسائل مگویش با والدین صحبت کند؟ تأکید من به خانواده‌ها، درباره آموزش بهداشت جنسی است که اگر برفرض فرزندان دچار سوءاستفاده شدند به‌جای صحبت با آنها  سراغ همسالان خود می‌روند و با استفاده از راهکار غلط و هیجانی مسیر اشتباه را برمی‌گزینند. ما نوجوانانی داریم که وقت مشاوره می‌گیرند و حتی هزینه را به سختی فراهم می‌کنند، اما حاضر نیستند با خانواده‌های خود گفت‌وگو کنند. حتی اگر خانواده نوجوان را برای مشاوره هدایت کنند، حاضر به همکاری نیستند، چرا که در گذشته آسیب‌های جدی دیده‌اند. بهترین راه برای جامعه شتابزده ما نسبت به فضای مجازی، ابتدا آموزش والدین و آگاهی از شیوه فرزندپروری و بهبود روابط والد و کودک است و بعد آموزش و یاددادن مهارت زندگی به کودک و پرورش تفکر خلاق و تفکر نقاد.

خانواده‌ها برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از کودک و نوجوان، باید افرادی آگاه و به‌دنبال یادگیری و آپدیت کردن اطلاعات مربوط به فضای مجازی باشند حتی از اصطلاحات جدیدی که نوجوانان به‌کار می‌برند مطلع شده و به‌دنبال آموزش روش‌های جدید استفاده از این فضا باشند