به گزارش شبنم ها به نقل از مهرخانه، اِسوِتلانا آلکسیه‌ویج، نویسنده ۶۷ ساله بلاروس- اوکراینی (در هنگام دریافت نوبل؛ مقیم بلاروس)، منتخب هیئت داوران جایزه ادبی نوبل ۲۰۱۵ «برای آثار چندصدایی‌اش، یادبودی برای رنج و شجاعت در زمانه ما» اعلام شد.

جایزه ادبیات نوبل، میراث آلفرد نوبل، دانشمند سوئدی است که هرساله اوایل ماه نوامبر از سوی هیئت داوران برای مجموعه آثار نویسنده منتخب اهدا می‌شود. آلکسیه‌ویج چهاردهمین برنده زن نوبل ادبیات و ۴۸امین در میان زنان کلیه رشته‌های پنج‌گانه (ادبیات، فیزیک، شیمی، صلح، پزشکی/روان‌شناسی) نوبل، اولین ژورنالیست و اولین نویسنده ژانر غیرداستانی برنده این جایزه در نیم‌قرن اخیر است.

قبل از او زنانی چون آلیس مونرو (۲۰۱۳)، تونی موریسون (۱۹۹۳)، و پرل باک (۱۹۳۸) نوبل ادبیات دریافت کرده بودند. نوبل ادبیات از ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۵ در ۱۰۸ نوبت به ۱۱۲ تن (بعضاً به‌صورت مشترک) اهدا شده است.

آثار آلکسیه‌ویج (نویسنده و روزنامه‌نگار) موضوع ۳۰ سال جنگ و پساجنگ را از شوروی سابق تا چرنوبیل و کابل پوشش می‌دهند. او با هزاران نفر مصاحبه کرده است تا بتواند به واقعیت زندگی در جنگ نزدیک‌تر شود.

آلکسیه‌ویج به دلیل آزارهای دولت آلکساندر لوکوشنکو ناچار به ترک اوکراین در ۲۰۰۰ شد و مدتی را در شهرهای پاریس، گوتنبرگ، برلین و بعد از بازگشت، در مینسک گذراند. آکادمی سوئدی ادبیات (اهداکننده نوبل ادبیات) درباره او چنین گفته است: «او ۳۰ و ۴۰ سال گذشته را وقف به‌نمایش‌گذاردن انسان دوران شوروی و پساشوروی کرد، اما این یک تاریخ‌نمای وقایع نیست، تاریخی از عواطف است. آن‌چه او عرضه می‌کند، واقعاً یک دنیای عاطفی است؛ به‌طوری‌که وقایعی که او در کتاب‌های مختلفش به آن‌ها می‌پردازد -مثلاً قاجعه چرنوبیل یا جنگ شوروی در افغانستان- به‌گونه‌ای، فقط بهانه‌ای برای کشف انسان شوروی و پساشوروی است. او هزاران مصاحبه با کودکان، زنان و مردان انجام داده و این‌گونه، تاریخی از انسانیت را به‌ ما عرضه می‌کند که چیز چندانی از آن نمی‌دانستیم».

سبک آلکسیه‌ویج ملهم از نویسنده بلاروس، الک آداموویچ، چیزی است که خود «رمان جمعی»، «رمان خطابه‌ای»، «رمان- شاهد»، «مردمی که از خود می‌گویند»، و «کُر حماسی» می‌نامد. این سبکی است که در میان فیلم‌سازان و نویسندگان روس چیز بی‌سابقه‌ای محسوب نمی‌شود. او در مصاحبه‌ای گفته است: «به‌دنبال سبکی بودم که نزدیک‌ترین تجربه از زندگی را میسر کند. واقعیت همیشه مرا چون مغناطیس جذب کرده، شکنجه‌ام داده و هیپنوتیزمم کرده است، می‌خواستم همین حس را روی کاغذ بیاورم. پس فوراً این ژانر صدای واقعی و اعترافات انسانی، شواهد شهود و اسناد را برگزیدم. این همان صورتی است که من جهان را می‌بینم - کُری از صداهای افراد و کولاژی از جزئیات روزمره».

چهره غیرزنانه جنگ (۱۹۸۵) توصیفی از جنگ روسیه در افغانستان است که نام خود را از اجساد مردان (روس) کشته‌شده‌ای گرفته است که در تابوت‌هایی از جنس روی از میدان جنگ به خانه فرستاده می‌شدند.

صداهای چرنوبیل: تاریخ شفاهی فاجعه‌ای اتمی (۲۰۰۶)؛ زمان دست‌دوم (مرثیه‌ای برای سقوط شوروی): آخرین شهاد: صد لالایی غیرکودکانه (۱۹۸۵) برخی از دیگر آثار اویند.

آلکسیه‌ویج برنده جوایزی چون نشان افتخار (شوروی، ۱۹۸۴)، مدال سنت اوفروسین پولوسک، جایزه ادبی نیکلای اوسترووتسکی (۱۹۸۴)، جایزه مجله اوکتیوبر (۱۹۸۴)، جایزه اتحادیه نویسندگان روس (۱۹۸۵)، جایزه لنین کومسومول (۱۹۸۶)، جایزه ادبی گازتا (۱۹۸۷)، جایزه نوایا گازتا (۱۹۹۷)، جایزع دوستی خلق (۱۹۹۷)، جایزه توکولسکی سوئد (۱۹۹۶)، جایزه آندری سینیاوسکی (۱۹۹۷)، جایزه کتاب لیپزیگر اروپا (۱۹۹۸)، جایزه فردریک ابرت (۱۹۹۸)، جایزه هردر (۱۹۹۹)، جایزه جلقه ملی منتقدین کتاب (۲۰۰۵)، جایزه نویب اکسفام (۲۰۰۷)، جایزه گزارش ادبی لهستان (۲۰۱۱)، جایزه صلح سازمان کتاب آلمان (۲۰۱۳) است. او همچنین عضو مشاور کمیته جایزه اولیس است.

آلکسیه‌ویج جایزه نوبل را طی مراسمی در تاریخ ۱۰ دسامبر هم‌زمان با انتشار ترجمه انگلیسی صدای چرنوبیل دریافت کرد. جایزه نوبل از ۱۹۰۱ تاکنون در پنح رشته اهدا می‌شود و بعضاً خالی از مناقشه نیز نبوده است.

گذشته از ماهیت پرمناقشه بیشتر جوایز صلح نوبل، نوبل ادبیات به‌طور خواص به‌دلیل تمرکز نابرابر بر آثار ادبی انگلیسی‌زبان و اروپایی مورد نقد قرار گرفته‌اند. مثلاً گفته می‌شود برندگان سوئدی این جایزه، بیش از مجموع برندگان آسیایی آن هستند.

بسیاری از آثار ادبی نامزد دریافت نوبل، به‌دلایل سیاسی یا غیرادبی نادیده گرفته شده‌اند و نبودن نام‌هایی جون لئو تالستوی، هنریک ایبسن، امیل زولا، مارک تواین، گراهام گرین، آرتور میلر، ولادیمیر نوبوکوو، و خورخه لوییس بوخس در لیست برندگان نوبل شاید اشاره خوبی به ناکارآمدی این جایزه باشد.

بی‌علاقگی هیئت داوران نوبل ادبی به روسیه که عامل عدم تعلق آن به چهره‌هایی چون تالستوی یا آنتون چخوف ذکر شده است را شاید بتوان دلیلی بر آن دانست که چرا این‌بار چهره‌ای منتقد از دنیای شوروی سابق، مفتخر به دریافت این جایزه شده است.

منابع
1.    http://www.theguardian.com/books/booksblog/2015/oct/08/everything-you-ne...
2.    http://time.com/4066172/svetlana-alexievich-nobel-laureate-literature/
3.    https://en.wikipedia.org/wiki/Svetlana_Alexievich
4.    http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/lists/women.html
5.    http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/
6.    https://en.wikipedia.or