به گزارش شبنم همدان ، ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نوشت : خدیجه امامی - کارشناس پژوهشکده مردم‌شناسی - در چهارمین دوره از نشست‌ «دانش‌افزایی ایران‌شناسی» که با حضور ایران‌شناسان کشورهای مختلف و اعضای پژوهشکده‌های ابنیه و بافت‌های تاریخی - فرهنگی و مردم‌شناسی در محل پژوهشگاه برگزار شد، به بیان بخشی از پژوهش‌های صورت‌گرفته توسط این پژوهشکده درباره پوشاک اقوام ایرانی پرداخت.

او با اشاره به ایران به‌عنوان سرزمینی واحد با ترکیبی از فرهنگ‌های قومی، زبانی و دینی متصل و پیوسته، گفت: از چشم‌اندازهای زیبای تنوع فرهنگی و وحدت ملی در ایران، پوشاک اقوام ایرانی است. شکل‌گیری و ترکیب پوشاک محلی هر قوم به عواملی مانند مذهب، شرایط محیطی و جغرافیایی، نوع معیشت، تفاوت سن و جنسیت در جامعه بستگی دارد و می‌توان با تغییر پوشاک یک جامعه، نوع معیشت و شیوه تولید، آن‌ها را نیز دچار دگرگونی و تغییرات و تحولاتی در ساختار زندگی اجتماعی آن جامعه ایجاد کرد.

این پژوهشگر با اشاره به این‌که ایران به‌دلیل وجود تنوع فرهنگی، طیف وسیع و رنگارنگی از پوشاک دارد، اظهار کرد: این تنوع غنی، پژوهشکده مردم‌شناسی را بر آن داشت که از سال ۷۴13، گردآوری و بررسی پوشاک اقوام ایرانی را به‌عنوان یک طرح ملی در دستور کار خود قرار دهد.

او ادامه داد: همزمان با نگارش گزارش‌های مردم‌شناسی و مردم‌نگاری، بخش زیادی از پوشاک سنتی مناطق مختلف ایران در پژوهشکده گردآوری شد.

به گفته‌ی این پژوهشگر، مرمت این پوشاک ارزشمند که از تمام حوزه‌های فرهنگی ایران جمع‌آوری شده‌اند، با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی - تاریخی در حال انجام است. همچنین تهیه اطلس پوشاک سنتی ایران در سه بخش سرپوش، تن‌پوش و پاپوش از جمله برنامه‌های اصلی پژوهشکده مردم‌شناسی است که در جریان تدوین قرار دارد.

امامی اضافه کرد: در حال حاضر پژوهشکده مردم‌شناسی در نظر دارد به‌عنوان یک برنامه و هدف مهم، موزه ملی پوشاک سنتی و بومی اقوام ایرانی را راه‌اندازی کند که در آن، نمونه‌های پوشاک تمام اقوام ایرانی به‌نمایش درخواهد آمد.

بیشاپور، شهری با شاخصه‌های تاریخی منحصربه‌فرد
 

در ادامه، علیرضا شاه‌محمدپور - عضو هیأت علمی پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی فرهنگی این پژوهشگاه - که دیگر سخنران این نشست بود، به بخشی از ویژگی‌های آثار و بناهای تاریخی ایران قبل و بعد از اسلام، از جمله شهر بیشاپور اشاره کرد و یکی از شاخصه‌های معماری بسیار با اهمیت قبل از اسلام را معماری ساسانی دانست.

او همچنین با اشاره به شهرسازی در دوران ساسانی، افزود: پس از فروپاشی حکومت پارتیان به‌دست اردشیر بابکان، در اوایل قرن سوم میلادی قدرتی به نام سلسله ساسانی روی کار آمد و تعدد آثار تاریخی به جای مانده از این دوره تاریخی به نسبت دوره پارتی نشان می‌دهد که میزان فعالیت‌های عمرانی مانند ایجاد شهرها، قلعه‌ها، پل‌ها و سدها در این دوره رشدی قابل توجهی داشته است.

به گفته این پژوهشگر، بیشتر شهرهای این دوره روی نواری ساخته شده‌اند که بین خلیج فارس و حاشیه جنوبی و جنوب غربی رشته کوه‌های زاگرس کشیده شده و تنگه هرمز را به بین‌النهرین و سپس تیسفون متصل می‌کرده است.

شاه‌محمدپور با بیان این‌که شهر بیشاپور به‌دستور شاپور، اولین پادشاه ساسانی بنا نهاده شده است، اظهار کرد: این شهر که در داخل تنگ چوگان ساخته شده، شاخص‌های منحصربه‌فردی دارد. وجود کتیبه مستند از ساخت شهر، مجسمه شاپور اول به ارتفاع 5 / 7 که تنها مجسمه یک پادشاه قبل از اسلام است، نقش‌برجسته‌هایی از رویدادهای مهم دوره ساسانی، طرح‌های موزاییکی که به‌عنوان سنگفرش استفاده شده‌اند، وجود ساختمان‌های شاخص مامنند معبد آناهیتا و کاخ چلیپایی و ... از مواردی است که این شهر را منحصربه‌فرد کرده است.

او با اشاره به این‌که گریشمن در زمان حفاری، معماری و شهرسازی بیشابور را به طرح هیپوداموس و معماری رومی منسوب کرده است، ادامه داد: براساس مطالعات صورت گرفته توسط کارشناسان این نظریه درست نیست چرا که با توجه به آوار جامانده از دوره اسلامی و بر اساس خطوط معماری سطحی نمی توان در مورد معماری بطنی دوره ساسانی نظر قطعی داد.

این پژوهشگر همچنین با اشاره به استفاده از بناهای دوره ساسانی در دوره اسلام، بیان کرد: برخی معتقدند در زمان فروپاشی سلسله ساسانی، آتشکده‌ها به مسجد تبدیل شدند که با توجه به سابقه پژوهشی من در سایت‌های دوره ساسانی، چهارطاقی‌ها و آتشکده‌ها دارم، این را به‌صورت کالبدی ندیده‌ام که عینا یک چهارطاقی به مسجد تبدیل شده باشد.

به گفته او، بعد از ساخت ساختمان‌های دوره اسلامی در ایران، نمادهای معماری دوره ساسانی مورد بی‌توجهی قرار گرفت، به‌گونه‌ای که در برخی موارد، آثار این بناها در داخل بناهای دوره اسلامی مدفون شدند. البته در برخی موارد، از نقوش برجسته روی سنگ و گچ در بیشابور الگوبرداری شده است.

در پایان این جلسه، علیرضا حسن‌زاده - رییس پژوهشکده مردم‌شناسی - و مهناز اشرفی - رییس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های تاریخی فرهنگی - به معرفی بخشی از فعالیت‌های این دو پژوهشکده‌ برای حاضران و ایران‌شناسان خارجی پرداختند.

انتهای پیام/ص