به گزارش شبنم همدان به نقل از مهرخانه : "جنگ از زاویه نگاه زنانی که در سوی نادیده جبهه نبرد قرار داشتند و هیچگاه مصایب و دشواریهایشان، سوژه عکاسان و فیلمبرداران میدان نبرد نبوده است". اگر بخواهیم تفسیری از فیلم ویلاییها ارائه دهیم بیگمان همین توصیف مختصر یکخطی کفایت میکند. این نخستین ساخته منیر قیدی را شاید بتوان یکی از قویترین فیلمهای جشنواره فجر بهشمار آورد که در ژانر دفاع مقدس ساخته شده است و ویژگی بارزی که آن را از سایر آثار همژانرش متمایز میکند، زنانه بودن آن است. محوری که سه سال پیش در فیلم «شیار 143» نیز اتفاق افتاد و بسیار مورد توجه واقع شد. گویا در چند سال اخیر، کارگردانان و نویسندگان زن راهی به سوی تغییر نمای سینمای دفاع مقدس یافته و گام به گام به تغییر چهره مردانه آن اقدام میکنند.
استقبال منتقدان از فیلم ویلاییها
بسیاری این فیلم را پدیده سیوپنجمین جشنواره فجر میدانستند و نظرات مثبت بسیاری در ارتباط با نوع شخصیتپردازی و کیفیت بالای این فیلم مطرح کردند. نظراتی که نشاندهنده آن بود که منیر قیدی با وجود آنکه تجربه اول فیلمسازی را داشته اما با فنون ریز و درشت کارگردانی به خوبی آشناست.
اعتراض منیر قیدی به داوران جشنواره فجر
در دوران برگزاری جشنواره فجر حرف و حدیثهای بسیاری در رابطه با داوریهای جشنواره به گوش میرسید که این حرف و حدیثها در زمان معرفی نامزدهای دریافت سیمرغ به واقعیت تبدیل شد. نادیده گرفتن برخی از فیلمهای مؤثر در عین ارجح بودنشان از سایر آثار معرفیشده، موجب شد که بخشی از کارگردانان و فیلمسازان به این امر اعتراض کنند و روند داوری را زیر سؤال ببرند. در میان کارگردانان معترض، نام منیر قیدی بیش از همه به گوش میرسید. درکنار مسعود سلامى (نامزد بهترین فیلمبرداری برای «گشت2») و محسن نصراللهى (نامزد بهترین طراحی صحنه برای «بدون تاریخ، بدون امضاء») که در اعتراض به داوری جشنواره فیلم فجر، با انتشار نامهاى انصراف خود را اعلام کردند، منیر قیدی نیز با نگارش نامهای با انصراف از ادامه داوری در کاندیداتوری بخش فیلمنامه جشنواره فیلم فجر نوشت: «حضور در هر رقابتی و تن دادن به قواعد داوری، بخشی مهم از روحیه کمالطلبی و حتی جاهطلبی هر هنرمندی است. اما این حضور هنگامی ارزش دارد که در مواجهه با حسادت و جهالت و بلاهت و حذف، قربانی نشود. فیلمنامه ویلاییها روایتی است که به قدر بضاعت خود و به گواه آرا و نظرها و بازخوردهای متنوع، فروتنانه و بی ادعا بر دل مخاطبان اصلی آن نشسته است... من این دستاورد آسمانی را با جدالهای حقیرانه و کوربینانه رقابتهای زمینیان در گل مانده، تاخت نمیزنم...»
امتناع کارگردان و تهیهکننده فیلم ویلاییها از دریافت جوایز جشنواره فجر
ویلاییها در جشنواره فجر، نامزد ۶ سیمرغ بلورین شده بود که موفق به کسب سه سیمرغ شد. همچنین قرار بود این فیلم به عنوان بهترین اثر از نگاه ملی معرفی شود که منیر قیدی، کارگردان ویلاییها با حضور روی آنتن زنده برنامه هفت از جواب منفی عوامل این فیلم به دبیران جشنواره فجر خبر داد و در نهایت این سیمرغ در مراسم اختتامیه به «ماجرای نیمروز» رسید. در ادامه با وجود آنکه قیدی برنده دریافت سیمرغ بلورین «استعداد درخشان بهترین فیلم اول» شده بود، با عدم حضور در اختتامیه این جشنواره، رسماً اعلام کرد که این سیمرغ را نه قبول دارد و نه میپذیرد.
مشکلات اکران فیلم ویلاییها
با وجود آنکه تصور میشد حواشی جشنواره فجر به اتمام رسیده است، اما این حواشی دامنگیر نحوه اکران فیلم ویلاییها شد و مشکل جدی در فروش آن ایجاد کرد. این فیلم که از 20 ارديبهشت اکران عمومي شد، در کمرونقترین روزهای اکران سینمای ایران یعنی ماه مبارک رمضان که مقدار فروش فیلمهای سینمایی ناخودآگاه کاهش مییابد، از کمترین سالن سینما آن هم در سانسهای کممخاطب، برخوردار شد و بهترین سالنها و سانسهای سینمای ایران در اختیار فیلمهایی چون «گشت 2» و «نهنگ عنبر2» قرار گرفت.
ویلاییها در حالی روزهای پایانی اکران خود را پشت سر میگذارد که هیچ سینمایی در میدان انقلاب که پرترددترین میدان شهر تهران بهشمار میآید، به این فیلم اختصاص نیافته است. این درحالی است که مدیریت یکی از سینماهای واقع در میدان انقلاب برعهده دفتر پخش فیلم (هدایت فیلم) است. اما دفتر پخش تاکنون هیچ سینمایی برای این فیلم در میدان انقلاب در نظر نگرفته است. عدم نمایش این فیلم در یکی ازمیدانهای پرتردد تهران به نحوه ارتباط مخاطب با فیلم لطمه میزند.
با توجه به شرایط حاکم بر اکران فیلم ویلاییها در سینماهای کشور، این فیلم متأسفانه نتوانسته آنطور که بايد در گيشه موفق عمل کند. بنابراين طبق قانون شوراي صنفي نمايش، بايد در سينماي سرگروه جاي خود را به فيلمهای بعدي يعني رگ خواب و زیر سقف دودی ميداد. سازندگان ويلاييها که انتظار داشتند با ادامه اکران فيلم آنها تا پايان ماه مبارک رمضان موافقت شود، وقتي ديدند شوراي صنفي نمايش نظري روي ادامه اکران اين فيلم ندارد و سينماها با موافقت شورا مبادرت به پيشفروش بليتهاي رگ خواب کردهاند، تصميم گرفتند در اعتراض به اين وضع، فيلم خود را از پرده سينماها پايين بکشند. هرچند شوراي صنفي نمايش در ادامه با ديدن اين شرايط، انعطاف بيشتري از خود نشان داد و ادامه اکران ويلاييها را منوط به موافقت پخشکننده و تهيهکننده رگ خواب دانست.
هماکنون فیلم ویلاییها در 34 سینمای سراسر کشور در حال اکران است و در طی این مدت به فروش ۵۹۰ میلیون تومان رسید. این فیلم در تهران ۴۷۰ میلیون و در شهرستان به ۱۲۰ میلیون تومان فروش داشت. از سویی یکی از فیلمهایی که این روزها همزمان با ویلاییها در حال اکران است، فقط در تهران، ٣٧ سالن و پردیس سینمایی به آن اختصاص داشته و حدود ٢٨٠ سانس نمایش دارد که از این تعداد، بیش از ١٣٠ سانس آن غروب، بعد از ساعت افطار و در زمان رونق و سینما رفتن مردم است.
ادامه اعتراضات به نحوه اکران ویلاییها
واکنشها به بیمهری شورای صنفی نمایش باعث شد که یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی خواستار تدوام اکران فیلم سینمایی (ویلاییها) شود. سیده فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس در 13 خردادماه اظهار داشت: شایعاتی شنیده شده است مبنی بر اینکه برخی در پی آن هستند تا ادامه اکران فیلم تأثیرگذار ویلاییها را با مشکل روبهرو سازند، امیدوارم مسؤولان ذیربط، با فراهم آوردن امکان اکران کامل ویلاییها، دین خود را به ٨ سال دفاع مقدس و رشادتهای مادران، همسران و دختران فرماندهان و رزمندگان و شهیدان جنگ و ایران اسلامی ادا کنند.
همچنین شهاب اسفندیاری، رییس دانشکده صدا و سیما در نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «ویلاییها» درباره این فیلم گفت: فیلم «ویلاییها» مثل مادران و همسران شهدا مظلوم واقع شده است. کار امروز ما هم تلاش برای دفاع از یک اثر مظلوم است. با شناختی که از برخی اعضای فرهیخته شورای صنفی نمایش دارم، از تصمیمی که درباره این فیلم گرفتند تعجب میکنم. در شرایطی که سینمای ایران به ناحق متهم به بیتوجهی به ارزشها است، پایین کشیدن این فیلم از پرده، خیانت به سینمای ملی است. خانه سینما و شورای صنفی باید این فیلم را سر دست بگیرند و به آن افتخار کنند، نه آنکه بر سرش بزنند. امیدوارم با درایت در این نگاه غلط تجدیدنظر شود تا اکران «ویلاییها» تا پایان ماه رمضان و بعد از آن ادامه پیدا کند.
طناز طباطبایی نیز به عنوان یکی از بازیگران اصلی این فیلم، از زمان، تعداد سالنهای سینما و سانسهای نمایش «ویلاییها» انتقاد کرد. او گفت: ما ابتدای اکران 12 سینما و هر سینما سه سانس داشتیم که واقعاً این تعداد سانس و سینما جای تعجب دارد. مشکل دیگری که وجود دارد این است که چون فیلمهای کمدی از دسته «نهنگ عنبر» یا «گشت ارشاد» بهخاطر شرایط ویژهشان مخاطب بیشتری جذب میکنند، در سال های آینده این فیلمها به اشتباه تعیینکننده روند سینما کشور میشوند و این مسأله به ضرر سینمای ماست.
"اگر فیلم دفاع مقدس کار کنی نه دنیا داری و نه آخرت را"
منیر قیدی، کارگردان ویلاییها نیز در نشست نقد و بررسی این فیلم که در 10 خرداد برگزار شد، در واکنش به عدم همراهی شورای صنفی نمایش و نحوه سؤالبرانگیز اکران فیلمش گفت: از مسؤولان میخواهم که از اکران این فیلم حمایت کنند. من سختیهایی را که در این ۱۰ سال برای ساخت این اثر کشیدم فراموش کردم. حمایت از این فیلم، قدردانی از رشادتهای زنانی است که برای این سرزمین زحمت کشیدند. اگر با من مشکل شخصی دارید، میتوانید خارج از این فیلم در خیابان به من شلیک کنید اما انتقام خود را از خانواده شهدا نگیرید.
او همچنین در مصاحبه با روزنامه صبح نو، در پاسخ به سؤالی در مورد ادامه فعالیت در حوزه دفاع مقدس اظهار کرد: فکر نمیکنم تا سالها دیگر به این حوزه ورود داشته باشم. مجموعه عواملی که در اکران ویلاییها پیش آمد، باعث شد که من دیگر به دنبال این موضوع نروم. انگار که وقتی فیلم دفاع مقدس کار کنی نه دنیا را داری نه آخرت را! از این طرف میگویند اینها سفارشیسازند و از طرف دیگر هم اکران نمیکنند.
قیدی در ادامه افزود: چند سال میخواهم فقط بخوابم. آنقدر خستهام که نمیخواهم هیچ کاری انجام دهم. حاشیههایی در اکران برای فیلم پیش آمد که با خودم میگویم خدایا! کاش هنوز سر فیلمبرداری بودیم. دمای ۵۰ درجه شرایط لوکیشن و تصویربردای را تحمل میکردیم اما الان مجموعه عوامل دارد بهگونهای بر ما تحمیل میشود که بیشتر شکل انتقامگیری دارد تا شرایط طبیعی اکران! این عوامل را اصلاً پیشبینی نکرده بودم.
آخرین ضربه شورای صنفی نمایش به "ویلاییها"
با اینکه در يكى دو هفته گذشته بحث بر سر ادامه اكران فيلم «ويلايىها» تا پايان ماه رمضان در محافل مختلف سينمايى مطرح شده و شوراى صنفى نمايش در اطلاعيهاى ادامه اكران اين فيلم را منوط به موافقت صاحبان فيلم بعدى يعنى «رگ خواب» دانسته بود و با وجود آنکه عوامل فیلم رگ خواب هم با ادامه اکران ویلاییها موافقت کردند اما پس از آن، شورای صنفی نمایش در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که اکران «ویلاییها» تنها تا شبهای قدر در سینمای سرگروه ادامه مییابد.
جای تأسف است که با وجود آنکه تمامی کشورها از فیلمهای با مضمون ملی و میهنی دفاع میکنند، اما در کشور ما این حمایت، اسیر حب و بغضها و کینههایی میشود که تاریخ گذشته هستند و درست در عرصهای که باید حرفهای عمل کرد، به تصمیماتی کاملاً غیرحرفهای و ناعادلانه روی میآورند.
انتهای پیام/ص
دیدگاه شما