به گزارش شبنم همدان به نقل از جام جم : در روزهای پس از این حادثه، عده‌ای اقدام به انتشار شایعه‌هایی در فضای مجازی از قبیل تیراندازی در شهرهای مختلف یا بمبگذاری کردند که البته پس از دقایقی از سوی مسئولان تکذیب شد.

اما این اتفاق توانست برای مدتی، شبکه‌های اجتماعی را به احاطه خود درآورد و افکار عمومی را تحت‌تاثیر قرار دهد. کارشناسان معتقدند در شرایطی که شبکه‌های اجتماعی با رشد روزافزونی روبه‌رو هستند، این رسانه ملی است که می‌تواند با توجه به گستره میلیونی مخاطبان خود، نقش بسزایی در مبارزه با شایعه‌پراکنی ایفا کند تا با انتشار اخبار موثق، دقیق و بموقع نخستین پاسخگو برای سوالات مردم باشد.

بمبگذاری در حرم حضرت عبدالعظیم(ع)

چند روز از حادثه تروریستی تهران نگذشته بود که برخی شبکه‌های اجتماعی از بمبگذاری در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، هنگام برگزاری مراسم شب قدر خبر دادند.

ماجرا از شنیده شدن صدایی در ضلع شرقی حرم آغاز شد و برخی افراد جامعه با شنیدن این خبر دچار اضطراب شدند. واقعیت اما نه یک حمله تروریستی که استفاده پسری نوجوان از یک ترقه دست‌ساز بود.

پلیس پایتخت در اطلاعیه خود درباره این حادثه نوشت: «بررسی ماموران نشان داد این صدا ناشی از انفجار یک ترقه دست‌ساز بود و یک نوجوان 17 ساله نیز به عنوان مظنون در این ارتباط بازداشت شد.»

وقوع قتل‌های دسته‌جمعی توسط اتباع بیگانه

«قتل‌های دسته‌جمعی توسط اتباع بیگانه و داعشی‌ها در کرمان»؛ این خبری بود که چندی پیش بسرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، اما طولی نکشید که پلیس از آن به عنوان شایعه نام برد و انگیزه منتشرکننده‌ها را ایجاد حس ناامنی در مردم و تشویش اذهان عمومی اعلام کرد. به گفته پلیس کرمان، افرادی که دست به انتشار این قبیل اخبار می‌زنند، تحت تعقیب قرار می‌گیرند و پس از دستگیری در مراجع قضایی به اتهام تشویش اذهان عمومی جامعه محاکمه می‌شوند.

حمله افراد ناشناس به پاسگاه

اقدام به خودزنی یک سرباز در یکی از پاسگاه‌های بندرعباس با استفاده از سلاح گرم باعث شد شایعه حمله افراد ناشناس به این پاسگاه برای مدتی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شود.

به گفته پلیس هرمزگان، سرباز وظیفه‌ای هنگام نگهبانی به دلیل سهل‌انگاری و مشکلات روحی به سمت بازوی خود تیراندازی کرد، اما بسرعت توسط سایر افراد مستقر در پاسگاه به بیمارستان خاتم‌الانبیا منتقل شد و به شکل سرپایی تحت درمان قرار گرفت.

از زمان وقوع تیراندازی تا انتقال سرباز به بیمارستان فقط چند دقیقه گذشت، اما شایعه حمله افراد ناشناس با سرعت بیشتری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

تکذیب حضور خفاش شب در بندرعباس

چندی پیش خبری با عنوان حضور خفاش شب (داعش) در بندرعباس و شهرهای اطراف آن در فضای مجازی منتشر شد که پلیس با تکذیب آن از دستگیری عامل انتشار آن خبر داد.

رئیس پلیس فتای استان بندرعباس گفت: پس از انتشار این خبر در فضای مجازی، تیمی از کارشناسان برای بررسی ابعاد ماجرا وارد عمل شدند و فردی را که اقدام به انتشار این شایعه کرده بود، دستگیر کردند.

‌سرهنگ علی‌اصغر افتخاری، نتیجه انتشار این خبر را تشویش اذهان عمومی جامعه دانست و از مردم خواست به این شایعات که در فضای مجازی منتشر می‌شود، توجهی نکنند.

فشفشه بازی بود، نه تیراندازی

تعدادی از اهالی محله‌ای در میدان جمهوری تهران به مناسب میلاد امام حسن مجتبی (ع) به پرتاب ده‌ها فشفشه در آسمان اقدام کردند و صحنه زیبایی را در دل شب به وجود آوردند.

این اقدام اما چند روز پس از حملات تروریستی در تهران رخ داد و باعث شد عده‌ای بدون کسب اطلاع، تصور کنند در میدان جمهوری تیراندازی شده است. آنها بسرعت در شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر خبر از تیراندازی‌های مداوم دادند و برخی نیز از ترس خود نوشتند.

مدتی بعد اما خبر اصلی روی خروجی برخی شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت و بر بازار شایعه پایان داد: «مردم به مناسبت میلاد امام حسن (ع) ده‌ها فشفشه به آسمان پرتاب کرده بودند.»

رونق شبکه‌های اجتماعی در بستر شایعه

افسانه مظفری

استاد دانشگاه

با گسترش شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر و افزایش روزافزون استفاده از آنها در جامعه، اخبار و اطلاعات بسرعت در دسترس افکار عمومی قرار گرفته است. رسانه‌های معتبر معمولا در صدر انتخاب‌های مردم برای کسب خبر قرار دارند، اما برخی نواقص و کم‌کاری‌ها، این انتخاب را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وقتی حادثه مهمی رخ می‌دهد و ذهن عموم جامعه را درگیر خود می‌کند، اخبار ضد و نقیض و شایعه‌ها نیز تولید می‌شوند و سر از شبکه‌های اجتماعی درمی آورند. در این شرایط، نقش رسانه‌های معتبر مانند رسانه ملی و خبرگزاری‌ها بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. آنها باید با انتشار دقیق، شفاف و سریع اخبار، راه را بر شایعه‌پراکنی و جولان اخبار اشتباه ببندند و نخستین انتخاب افراد برای کسب خبر باشند. حادثه تروریستی اخیر در تهران، یکی از اتفاقات مهمی بود که ذهن مردم کل کشور را درگیر خود کرد. پس از این حادثه، شایعه‌هایی مثل تیراندازی در مناطق مختلف کشور یا وقوع حملات مشابه در برخی شبکه‌های اجتماعی منتشر و پس از مدتی از سوی مسئولان تکذیب شد. شایعه زمانی تولید می‌شود که اطلاع‌رسانی دقیق و سریع بنا به ملاحظاتی از سوی رسانه‌های پرمخاطب و معتبر صورت نمی‌گیرد و افراد مجبور می‌شوند برای کسب خبر، سراغ مجاری غیر مستند بروند. در این شرایط، افرادی هم هستند که با مقاصد خاص اقدام به گسترش شایعه می‌کنند. آنچه می‌تواند جلوی این اقدامات مخرب را بگیرد قطعا انتشار اخبار صحیح از رسانه‌های پرمخاطب کشور مانند صدا وسیماست. دست‌اندرکاران رسانه ملی باید با انتشار دقیق و سریع اخبار، اعتماد عمومی را افزایش دهند و راه را بر شایعه‌پراکنی ببندند.

شایعه، آدم را سیراب نمی‌کند

امان‌الله قرایی مقدم

جامعه شناس

حوادث مهم و اخباری که پیرامون آنها شکل می‌گیرد را می‌توان به یک حوض پر از آب تشبیه کرد که سنگی در آن انداخته می‌شود. بلافاصله امواج دایره‌ای شکل، کل حوض را پر می‌کند و هرچه اطراف آن باشد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

هرچه این حادثه بزرگ‌تر و با اهمیت تر باشد، امواج نیز گستره بیشتری را پوشش خواهند داد. اتفاق تروریستی اخیر در تهران همین ویژگی را داشت.

به این معنی که بسرعت ذهن عمومی جامعه ما و کل دنیا به سمت آن کشیده شد و همه منتظر بودند از زوایای مختلف آن باخبر شوند.

اخبار مربوط به جزئیات این حادثه بتدریج از سوی خبرگزاری‌ها و رسانه ملی اعلام می‌شد، اما همزمان شاهد انتشار شایعه‌هایی نیز در این زمینه بودیم.

برخی مردم این شایعه‌ها را می‌پذیرفتند و برخی دیگر با تردید به آن نگاه می‌کردند با این حال بعضی از این اخبار ضدونقیض برای مدتی داغ می‌شدند.

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مردم، اخبار مورد نیاز خود را از رسانه‌های معتبر مانند صدا و سیما دریافت نمی‌کنند یا با تاخیر در دریافت آن روبه‌رو می‌شوند.

برای جلوگیری از این اتفاق باید با انتشار به موقع و دقیق اخبار، بخصوص خبرهای مهم مانند حوادث تروریستی اخیر در کشور، اعتماد مردم به رسانه‌های رسمی را افزایش داد و آن را به عنوان انتخاب اول آنها برای کسب اطلاعات معرفی کرد.

انتهای پیام/ص