به گزارش شبنم ها، هر اندازه دست‌اندازی و تسلط بشر به طبیعت رشد کرده به همان میزان، اصالت انسان کاهش یافته و به حاشیه رانده شده است.

فضای سایبر و فضای مجازی به عنوان دو مفهوم اساسی و نسبت انسان با آن‌ها یکی از ارکان اصلی تغییر یا تثبیت وضعیت کنونی است بر همین اساس در خلال 320 نشست کارشناسی اندیشکدۀ فضای مجازی مرکز مطالعات ژرفا و خبرگزاری فارس با کاظم فولادی قلعه سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر دانشگاه تهران گفتگو کردیم.

انسان از دیدگاه دو مکتب اسلامی و غربی چه تفاوت‌هایی دارد؟

فولادی در پاسخ به این سوال گفت: به تعبیر قرآن کریم در سوره‌ی روم آیه‌ی۳۰، فطرت همان دین است (دین حنیف). «دین» در حقیقت آن چیزی استکه «انسانیت» (انسان بودن) «مدیون» آن است. 

وی گفت: به تصریح قرآن، فطرت انسان یک خلقت تغییرناپذیر است و همان دین قیم (برپاگر) است اماانسان باید این دین را با اختیار خود بپذیرد و اجبار و اکراه در آن معناندارد (لَا إِکرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی). در واقع می‌فرماید کهچون رشد و غیّ تبیین شده است، اجبار در دین معنا ندارد و بدیهی استکه دین در جهت رشد است و نه غیّ که این واقعیت گاهی در جامعۀ ما به نحو دیگری معنا می‌شود.

وی افزود: انسان در نگاه تمدن غرب از آغاز تاریخ فلسفه با تالس تا امروزیک حیوان بوده است: حیوان مدنی‌الطبع، حیوان ناطق، حیوان ضاحک، ... تا به امروز که عنوان حیوان شگفت انگیز را خطاب به انسان اطلاق می‌کنند، تفاوت دو مکتب دقیقاً از همین خوانش بنیادین آن‌ها از مفهوم انسان آغاز می‌شود.

نسبت انسان با فضای سایبر چیست؟

سرپرست آزمایشگاه فضای سایبر دانشگاه سایبر تصریح کرد: فضای سایبر از لایه‌های متعدد ویرچوآلیزاسیون (ناملموس‌سازی) استفادهمی‌کند. طبیعت ملموس با تاکید بر نور و صدا (حس بینایی و حسشنوایی) به ولتاژ الکتریکی ترجمه می‌شود؛ ولتاژ به مفهوم بیت تعبیرمی‌شود؛ ترکیب بیت‌ها با کدها و اشیای دیجیتال تفسیر می‌شود و نهایتاًبه تصورات ذهنی محض می‌رسیم. 

وی ادامه داد: یعنی یک سلسله از بازنمایی‌های پی‌درپی از اکچوآل کامل تا ویرچوآل کامل وجود دارد با این توضیحمی‌توان ادعا کرد که عمق استراتژیک فضای سایبر، سرورهای محاسباتیو تجهیزات ارتباطی نیست، بلکه عمق استراتژیک فضای سایبر، ذهنانسان‌ها است.

وی گفت: بر همین اساس زمانی که انسان‌ تصمیم بگیرد از فضای سایبر استفاده نکند، این فضا رو به زوال خواهد گذاشت. واقعیت این است که آثار مستقیم فضای سایبر در زندگی انسان، در صورت عدم توجه ما به این فضا از بین خواهد رفت.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر انسان ارتباط ذهنی خود با فضای سایبر را قطع کند، برای مثال گوشی یا رایانه خود را کنار بگذارد، مفاهیمی که تا آن لحظه در ذهن وی شکل گرفته‌اند همانند سایر تعابیر انتزاعی باقی خواهند ماند اما به روزرسانی نمی‌شوند. کسی منکر خدمات فضای سایبر به انسان نیست اما این فضا نفع بیشتری از قبل انسان‌ می‌برد، آن‌ها فضای سایبر را طراحی و نگهداری می‌کنند.

تفاوت حاکمیت سایبری اسلامی با مدل غربی آن در چیست؟

فولادی در پاسخ به این سوال عنوان کرد: فضای سایبر در اسلام بر اساس قاعدۀ اقناع سازی مخاطب و رشد انسان‌ها شکل می‌گیرد.

به گفته وی، حاکمیت در اسلام با مفهوم ولایت فهم می‌شود و ماموریت اصلی آن، ارشاد مردم و جلوگیری از اغوای آن‌ها توسط جریان باطل است.

وی ادامه داد: بنابراین اگر ما بپذیریم واژۀ سایبر مترادف با کلمۀ حاکمیت است و فضای سایبر، قلمروی حاکمیتی را شکل می‌دهد به این واقعیت اذعان کرده‌ایم که رسالت اسلامی سایبر «ارشاد» است. نقطۀ مقابل این استراتژی، خوانش غرب از فضای سایبر قرار دارد که علاوه بر این‌که مأموریت فضای سایبر را ارشاد مردم نمی‌دانند، اغواگری را سرلوحۀ فعالیت‌های خود در فضای سایبر قرار می‌دهند.

نسبت فضای سایبر با آیندۀ انسان چیست؟

سرپرست آژمایشگاه پژوهشی فضای سایبر گفت: قرآن کریم در آیۀ شریفۀ 98 سورۀ هود تصریح می‌کند که «فرعون قومش را به سمت دوزخمی‌کشاند و آنها را وارد آتش می‌کند».

وی گفت: تعبیر اصحاب النار که در قرآنکریم به‌کار رفته است، اشاره به افراد کافر و اولیای طاغوت آنها است کهاین اولیای طاغوت آنها را از نور به ظلمات اخراج می‌کنند. به تعبیر اخیرحضرت آیت‌الله میرباقری، «خلصنا من النار یا رب» در دعای جوشن کبیرو «ان تجعلنی من عتقائک من النار» دعا برای خروج از ولایت طاغوت وورود به ولایت الله است. حاکمیت فراعنه در طول تاریخ مبتنی بر اغوا شکل گرفته است.

به گفته وی، به تصریح قرآن کریم، برای اینکه مردم از فرعون اطاعت کنند،او باید آنها را خوار و خفیف می‌کرد «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ». قدرت‌هایاستکباری امروز نیز از همین رویه استفاده می‌کنند: مردم را خفیفمی‌کنند تا از آنها اطاعت کنند. 

وی ادامه داد: این خفیف کردن مردم از طرق مختلفاقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی انجام می‌شودبنابراین برای عبور از این تاریکی‌ها باید ابتدا از ذیل ولایت طاغوت خارج و تحت لوای حاکمیت الهی قرار گرفت.

فولادی در خاتمه ابراز داشت: فضای سایبر در امتداد فضای فیزیکیقرار دارد و این فضا امروز متاثر از پیشرفت تکنولوژی برجسته شده است. فضای سایبر یک فضای دوم مستقل نیست که انسان بتواند زیستجداگانه‌ای در آن داشته باشد، امکان سعادت ابدی در جایی مستقل از فضای فیزیکی وجود ندارد. این فضای سایبر هر چه هست باید به‌گونه‌ایباشد که از طریق ارشاد مردم را به سعادت برساند نه اینکه از طریق اغواراه شقاوت آنها را هموار کند.

انتهای پیام/ص