کاهش سن بلوغ در دختران و پسران/ رابطه بلوغ زودرس و جامعه‌پذیری در دختران

کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ  بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی

به گزارش شبنم همدان به نقل از مهرخانه : وقتی صحبت از بلوغ می‌شود می‌توان از انواع مختلف بلوغ از جمله بلوغ جسمی و جنسی، بلوغ فکری، بلوغ فرهنگی و بلوغ اجتماعی نام برد که هر یک تعاریف و ویژگی‌های مشخصی دارند. بلوغ جسمی در دوره نوجوانی و زودتر از بلوغ روانی و اجتماعی اتفاق می‌افتد و به مرحله‌ای از زندگی انسان گفته می‌شود که دوره گذار از کودکی و رسیدن به بزرگ‌سالی است. در این دوره، تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی در بدن انسان اتفاق می‌افتد که غالب این تغییرات، جنبه جنسی دارند و به همین دلیل، بلوغ باعث ایجاد آمادگی، احساس نیاز و توانایی جنسی و تولیدمثل می‌شود. 

کاهش سن بلوغ در دنیا
در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف بسته به وراثت، نژاد، آب و هوا، نوع تغذیه و فرهنگ آن جامعه سن بلوغ متفاوت است اما به‌طور کلی، بلوغ پسران معمولاً 2 سال دیرتر از بلوغ دختران اتفاق می‌افتد. بلوغ معمولاً در دختران پس از 8 سالگی و در پسران پس از 10 سالگی آغاز می‌شود و فرآیند تکامل آن نیز حدود 4 سال به طول می‌انجامد. 

پدیده‌ای که در سال‌های اخیر در جوامع مختلف از جمله در جامعه ما دیده می‌شود کاهش سن بلوغ در دختران و پسران است که این مسأله نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. به‌طوری‌که نتایج پژوهش‌ها در آمریکا نشان می‌دهد شمار قابل توجهی از دختران پیش از 6 و 7 سالگی به بلوغ زودرس می‌رسند و در این میان، دختران سیاه پوست آمار بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند. براساس یافته‌های این پژوهش‌ها، دختران 5 برابر پسران از این اختلال رنج می‌برند اما تعداد پسرانی که در سال‌های اخیر دچار بلوغ‌های زودرس شده‌اند نسبت به گذشته افزایش یافته است؛ به‌طوری‌که سن بلوغ پسران از 11 به 9 سال کاهش داشته و در مناطق گرمسیر اروپایی، کاهش سن بلوغ دختران از 10 به 9 سال مشهود است. 

میانگین بلوغ جنسی در کشور ما کاهش یافته است
در کشور ما نیز برخی از مسؤولان در خصوص کاهش سن بلوغ هشدارهایی داده‌اند. سال 89 بود که دكتر غلامعلي افروز، رییس سازمان نظام روان‌شناسي و مشاوره وقت خبر از کاهش 4 ساله سن بلوغ داد و اعلام کرد که ميانگين بلوغ جنسي پسران از 16 سال به زير 12 سال و دختران از 14 سال به 10 سال كاهش يافته است و اين در حالي است كه 10 درصد پسران زودتر از دختران بالغ مي شوند. افروز این مسأله را بسیار حایزاهمیت دانست و به مربيان و مشاوران مدارس توصیه کرد افزايش دانش بلوغ را جدي بگيرند؛ چراكه هزاران دختر و پسر در دوره دبستان به بلوغ جنسي رسيده‌اند. 

کاهش 1.5 ساله سن بلوغ در ایران/ فاصله زیاد بین بلوغ جنسی و بلوغ اقتصادی 
در سال جاری نیز کیوان الچیان؛ عضو انجمن متخصصان داخلی ایران اعلام کرد که متأسفانه در کشور ما سن بلوغ در پسران و دختران 1.5 سال کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که در دختران به 11.5 سال و در پسران به 13.5 سال رسیده است. به گفته الچیان 14 تا 15 سالگی فاصله بین بلوغ عقلی و اقتصادی است. بلوغ عقلی در دختران و پسران 15 تا 17 سال است و بلوغ اقتصادی 27 سالگی به بالا را شامل می‌شود، البته فاصله بین بلوغ جنسی و اقتصادی طولانی است و همین امر بیماری‌های مختلفی را گسترش می‌دهد. 

مهرماه سال جاری نیز حبیب‌الله مسعودی‌فرید؛ معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خبر از کاهش سن بلوغ به علت تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی داد و این انتقاد را مطرح کرد که ساختار جدید نظام 6.3.3 مسأله بلوغ و رشد روانی دانش‌آموزان را مورد بررسی قرار نداده است. 

آماری که در کشور ما از بلوغ زودرس نوجوانان مطرح می‌شود، مشخص نیست که براساس کدام پژوهش علمی مستند است. از سوی دیگر، پژوهش‌های اخیر دانشگاهی نیز چندان به مسأله بلوغ زودرس نپرداخته‌اند و معدود پژوهش‌هایی هم که در این زمینه وجود دارد، غالبا این مسأله را از منظر پزشکی مورد توجه قرار داده‌اند. درحالی‌که یکی از جنبه‌های مهم بلوغ و به‌ویژه بلوغ زودرس، به رویکردهای اجتماعی، فرهنگی و تربیتی مرتبط می‌شود. 

رابطه بلوغ زودرس و جامعه‌پذیری در دختران
یکی از انگشت‌شمار تحقیقاتی که در سال‌های اخیر به مسأله بلوغ زودرس پرداخته، مقاله ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﭘﺬﯾﺮﯼ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺭﺩﯼ: ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺮﺍﺯ) (1)؛ است. طبق اطلاعات ارائه‌شده در این مقاله براساس بررسی‌های صورت‌گرفته و با استناد به گزارش اداره سلامت جوانان کشور، سن بلوغ دختران ایرانی از 13.8 به 12.65 رسیده است و از آن‌جاکه بلوغ دختران نسبت به پسران از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است، توجه به این مسأله ضروری به نظر می‌رسد. چراکه فقدان آموزش صحیح به دختران در رابطه با مشکلات و عوارض بلوغ زودرس، مشکلات روانی، اجتماعی و جسمانی برای آنها به وجود می‌آورد که نتیجه آن اختلال در جامعه‌پذیری و حتی انحراف اجتماعی دختران در این دوران است. 

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از رسانه‌های جدید و پایگاه اقتصادی – اجتماعی دانش‌آموزان با جامعه‌پذیری آنها ارتباط دارد و سه متغیر استفاده از رسانه‌های جدید، کنترل اجتماعی و پایگاه اجتماعی – اقتصادی با متغیر بلوغ زودرس دارای رابطه معنادار هستند. براساس بخش دیگری از یافته‌های این پژوهش، متغیر بلوغ زودرس، شامل بلوغ زودرس رفتاری و بلوغ زودرس جسمی است که بلوغ زودرس جسمی با جامعه‌پذیری رابطه مثبت دارد؛ یعنی با افزایش بلوغ زودرس جسمی نه تنها جامعه‌پذیری فرد دچار اختلال نمی‌شود بلکه تقویت خواهد شد. از سوی دیگر، با افزایش بلوغ زودرس رفتاری، جامعه‌پذیری کاهش پیدا می‌کند.

براساس نتایج این پژوهش، عواملی وسیع‌تر از خانواده و مدرسه، از جمله زمینه فرهنگی بر رفتار و ذهنیت این دختران نقش کنترل‌کننده ایفا می‌کند. این مطالعه در زمینه فرهنگی خاصی انجام شده که در آن معمولاً حساسیت بالایی در مورد کنترل دختران نوجوان وجود دارد؛ به‌ویژه دختران نوجوانی که نشانه‌های بلوغ جسمی آنها از زیر ذره‌بین اطرافیان دور نمی‌ماند. در این زمینه اجتماعی و فرهنگی، دستیابی به رابطه مثبت بلوغ جسمی و جامعه‌پذیری به دلیل فشار هنجارهای اجتماعی دور از انتظار نیست.

استفاده کنترل‌نشده از وسایل الکترونیکی ارتباطی و نقش آن در بلوغ زودرس
یکی دیگر از معدود مقالاتی که به مسأله بلوغ زودرس پرداخته، مقاله «بررسی علل بلوغ زودرس در دانش‌آموزان پسر شهرستان ارومیه» (2) است. در این مقاله آمده است که از لحاظ تعریفی، بلوغ زودرس زمانی مطرح می‌شود که علائم ثانویه جنسی در دخترها قبل از سن 8 سالگی و در پسرها قبل از سن 9 سالگی بروز کند. هرچند در برخی از مراجع پزشکی، تحت‌تأثیر عوامل محیطی مستعدکننده جوامع پیشرفته امروزی این سن به کمتر از 7 سالگی در دختران و کمتر از 8 سالگی در پسران تقلیل یافته است. 

این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخا‌نه‌ای، مشاهده و پرسش از دانش‌آموزان پسر شاغل به تحصیل در دبستان‌های شهرستان‌های ارومیه انجام شده و یافته‌های آن نشان داده است که استفاده کنترل‌نشده کودکان از وسایل الکترونیکی ارتباطی مانند گوشی‌های موبایل، تبلت‌، کامپیوتر و گشت‌وگذارهای کنترل‌نشده در فضای مجازی و تماشای برنامه‌های تلویزیونی خصوصاً شبکه‌های ماهواره‌ای که مناسب سن کودک نیستند، استفاده از غذاهای حاوی نگهدارنده مانند غذاهای آماده و کنسروشده و فست‌فودها و مصرف زیاد ترکیبات حاوی کافئین مانند شکلات، قهوه و نسکافه و استفاده بی‌رویه از مکمل‌های دارویی و ترکیبات حاوی زینک، دیر خوابیدن کودک در هنگام شب و عادت به شب‌بیداری از علل زمینه‌ساز بلوغ زودرس است. یکی دیگر از عوامل زمینه‌ساز این اختلال، محیطی است که کودک در آن محیط پرورش می‌یابد. دوستان، محیط مدرسه و منزل اگر کنترل‌نشده و دور از مسایل اخلاقی و ارتباطات سالم باشند، سبب آگاهی بیشتر کودکان از مسایل جنسی می‌شوند و در نهایت؛ این مسأله منجر به بلوغ زودرس خواهد شد. 

برای آگاهی بیشتر از عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر بلوغ زودرس، مشکلاتی که این مسأله ایجاد می‌کند و راهکارهای جلوگیری از بلوغ زودرس و مدیریت آن، با محمدمهدي حاج‌اسماعيلي؛ کارشناس ارشد روانشناسی و درمان‌گر کودک، نوجوان و مسایل خانواده کلینیک روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت‌وگو کردیم. 

حاج‌اسماعيلي در ابتدای سخنان خود گفت: کاهش سن بلوغ یک واقعیت است اما ابتدا باید از این زاویه به موضوع نگاه کنیم که آیا در فرآیند رشد که نوجوان با بلوغ مواجه می‌شود، آموزش‌های لازم از طریق رسانه‌های عمومی، آموزش و پرورش و سایر نهادها به خانواده‌ها، معلمان و بچه‌ها داده می‌شود یا خیر؟ 

کودکان در معرض انبوهی از اطلاعات هستند که به درستی سرند نمی‌شود
او افزود: عدم اطلاع‌رسانی درست و به‌موقع به بچه‌ها، خانواده‌ها و مربیان می‌تواند بسترساز بلوغ زودرس باشد. به‌ویژه این‌که در حال حاضر، بچه‌ها در معرض انبوهی از اطلاعات هستند که این اطلاعات به درستی سرند نمی‌شود. از سوی دیگر، بچه‌ها ابزارهایی مثل روش حل مسأله، تفکر و درست اندیشیدن را ندارند و نمی‌توانند اطلاعاتی که در زمینه مسایل جنسی و موارد حاشیه‌ای این موضوع از طریق رسانه‌ها به آنها منتقل می‌شود را سرند کنند و همین امر می‌تواند باعث بلوغ زودرس شود. مسأله دیگر این است که بچه‌ها آمادگی لازم برای مواجه شدن با بلوغ و مدیریت آن را پیدا نمی‌کنند. 

برخورد خانواده‌ها با اطلاعات بچه‌ها علمی نیست
این درمان‌گر کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: بلوغ زودرس در گذشته هم وجود داشته اما اکنون شدیدتر و بروز آن عینی‌تر شده است. درواقع، در گذشته بلوغ زودرس به این شکل نمایش داده نمی‌شد اما اکنون علنی‌تر شده است. چون خانواده‌ها چندان نمی‌توانند اطلاعات بچه‌ها را سانسور کنند و برخوردی هم که با این اطلاعات صورت می‌گیرد، برخورد علمی نیست و همین برخوردها، بچه‌ها را به اقتضای سنشان، به سمت کنجکاوی‌های افراطی و بیش از حد نسبت به این موضوعات سوق می‌دهد. 

حاج‌اسماعيلي ضمن بیان این مطلب که مسایل فیزیولوژیکی، نحوه تحرک بچه‌ها، شیوه بهداشت آنها و تغذیه روی بلوغ زودرس اثرگذار است، عنوان داشت: در حال حاضر، مهم‌ترین عامل بلوغ زودرس آماده نشدن خانواده‌ها، مربیان و خود بچه‌ها برای مدیریت این حجم زیاد اطلاعات است که باید به درستی طبقه‌بندی شود اما وقتی این اتفاق نمی‌افتد و از سوی دیگر، برنامه‌ای برای پر کردن اوقات فراغت بچه‌ها وجود ندارد، زمینه‌های بلوغ زودرس فراهم می‌شود و بلوغ زودرس هم ممکن است زمینه‌ساز مشکلات و انحرافات جنسی شود. 

احتمال سوءاستفاده جنسی از نوجوانانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند
او در رابطه با مشکلاتی که بلوغ زودرس برای نوجوانان ایجاد می‌کند، گفت: وقتی والدین، نوجوانان و مربیان اطلاعات کافی نداشته باشند، اولین مشکلی که بلوغ زودرس ایجاد می‌کند این است که جلوی بلوغ یک‌پارچه نوجوان یعنی بلوغ عقلانی، عاطفی، شناختی، اخلاقی و اجتماعی را می‌گیرد. یعنی وقتی تمرکز نوجوان به سمت اطلاعات جنسی می‌رود و کشش بیش از اندازه نسبت به این موضوع پیدا می‌شود اما واکنش‌های محیط پیرامون و خانواده واکنش‌های درستی نیست، تحول طبیعی و یک‌پارچه تمام جنبه‌های شخصیت کودک تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، وقتی خانواده‌ها و معلمان به دلیل تابوهای فرهنگی واکنش‌های درستی نداشته باشند، بچه‌ها به دروغ‌گویی و پنهان‌کاری پناه می‌برند. اگر هم چاره‌ای برای این مسأله اندیشیده نشود ممکن است بچه‌ها مورد سوءاستفاده جنسی قرار گیرند یا تجربه‌های جنسی آنها جلو بیفتد. 

ضرورت ارایه آموزش و مشاوره به بچه‌ها و خانواده‌ها
این درمان‌گر کودک و نوجوان با اشاره به نقش اساسی آموزش در پیشگیری از بلوغ زودرس و جلوگیری از مشکلات ناشی از آن اظهار داشت: اطلاع‌رسانی به‌موقع و مناسب از طریق رسانه‌های عمومی، کارگاه‌های آموزشی، آموزش مهارت‌های زندگی، به‌خصوص بالا بردن سطح هوش هیجانی و اجتماعی خانواده‌ها، بچه‌ها و معلمان می‌تواند در این زمینه اثرگذار باشد. باید مشاوره‌های پیگیری وجود داشته باشد تا اگر بچه‌ها نیاز به چک‌آپ پزشکی دارند ابتدا این کار انجام شود، سپس مشاوره‌هایی برای خود بچه‌ها و خانواده‌ها در نظر گرفته شود تا بدانند چگونه با مسایل بچه‌ها برخورد داشته باشند و فضاهای درست و سالمی برای آنها ایجاد کنند. در این مشاوره‌ها، نکاتی پیرامون تربیت جنسی، نوع ارتباط خانواده‌ها با بچه‌ها، مراقبت‌های لازم توسط والدین و نحوه استفاده از رسانه‌های مجازی آموزش داده می‌شود. 

باید نحوه درست اندیشیدن را به کودکان آموزش داد
حاج‌اسماعيلي در خصوص نقش آموزش و پرورش گفت: یکی از اهداف مهم آموزش و پرورش، آموزش مهارت‌های زندگی است اما تاکنون از این مسأله غافل بوده و به تازگی به این موضوعات توجه می‌شود. باید در پیش‌دبستان به تربیت جنسی بچه‌ها توجه شود و نحوه درست فکر کردن و اندیشیدن نسبت به مسایل را به آنها آموزش دهند. آموزش‌هایی که به والدین، معلم‌ها و بچه‌ها داده می‌شود باید پیش از وقوع مسأله باشد اما متأسفانه سیستم آموزشی ما به این صورت است که اجازه می‌دهد اتفاقات رخ دهند، سپس به فکر چاره‌اندیشی می‌افتد. 

پی‌نوشت‌
1.    مقاله ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﭘﺬﯾﺮﯼ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺭﺩﯼ: ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺮﺍﺯ)؛ ﺻﺪﺍﻗﺖ‌ﺯﺍﺩﮔﺎﻥ، ﺷﻬﻨﺎﺯ؛ ﺍﻣﯿﺪﻭﺍﺭ، ﭘﻮﺭﺍن، مجله ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻭ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ، پاییز 1394، دوره چهارم، شماره سوم.

2.    مقاله بررسی علل بلوغ زودرس در دانش‌آموزان پسر شهرستان ارومیه؛ رضوی، اعظم؛ محمدی کلان، بتول؛ ترابی، فاطمه؛ منتشر شده در کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی، سال 1394. 

انتهای پیام/ص

کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ کاهش سن بلوغ بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ زودرس بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی بلوغ جنسی