به گزارش شبنم ها به نقل طنین یاس، فیلم «محمد رسول الله(ص)» بزرگ ترین فیلم تاریخ سینمای ایران، گرچه به دوران کودکی آخرین پیامبر الهی می پردازد، اما در این محدوده محدود نیست. برخلاف فیلم «الرساله» به کارگردانی مرحوم مصطفی عقاد که به دوران نبوت نبی اسلام می پردازد اما تصویری ناقص از شخصیت پیامبر و روح اسلام عرضه می کند (البته فیلم قابل احترامی است) فیلم مجید مجیدی تأویلی همه جانبه از شخصیت آخرین رسول خدا و حقیقت دین اسلام را در آئینه دوران کودکی حضرت محمد(ص) بازنمایی می کند. از مسائل اخلاقی و انسانی گرفته تا ابعاد سیاسی و حقوقی دین اسلام، ازجمله جایگاه «زن» را می توان در این فیلم به تماشا نشست. به همین دلیل هم نباید این أثر سینمایی را با سایر فیلم هایی که در ژانر حماسی- دینی می گنجند مقایسه کرد. در این فیلم، نباید دنبال فراز و نشیب های داستانی و گره ها و تعلیق های دراماتیک بود. بلکه دریایی بی انتهاست که هر کس به فراخور عمق بینش و دانش خود می تواند در آن غرق شود و گوهرهایی نایاب را بیابد. مخاطب در این فیلم، مجموعه ای از تابلوهای نفیس و خیره کننده و متحرک را می بیند که شعری آسمانی و بهشتی ، در تن نقش ها و تصاویر آن طنیده شده است.

موضوع و داستان اصلی این فیلم، برگزیده شدن پیامبر اعظم(ص) است. این فیلم نشان می دهد که پیامبر اسلام، از همان زمان تولد، با نور خدا همراه بوده و رفتارهایش در همان زمان کودکی، مسیر او را برای رسیدن به مقام نبوت هموار کرده بود. فیلم درباره پاسخ به این پرسش است: چگونه یک کودک، در آینده به بزرگترین انسان تاریخ بشریت تبدیل می شود و خدا، در میان میلیاردها انسانی که آمده و رفته و خواهند آمد، او را به عنوان آخرین رسول خودش انتخاب می کند؟ بیشتر زمان فیلم، درباره سفرهای دوران کودکی حضرت محمد است. سفرهایی که در هر کدام، خصوصیات جدیدی از این کودک را هویدا می سازند. کودکی که قرار است در آینده پیامبر خدا شود.

در طول یکصد سالی که از عمر سینما گذشته، فیلم های متعددی درباره پیامبران ساخته شده است. اما اکثریت قریب به اتفاق این فیلم ها با هدف تمسخر و توهین به پیامبرها ساخته شده اند. مثل خیلی از فیلم هایی که آمریکایی ها درباره حضرت عیسی ساخته اند. در همه فیلم هایی که غربی ها درباره پیامبران ساخته اند، تحریف ها و دروغ های تاریخی زیادی گفته شده و بسیاری از واقعیت ها نادیده گرفته شده اند. «محمد رسول الله(ص)» از معدود فیلم هایی است که به ستایش از پیامبران می پردازد. البته ما در این فیلم فقط حضرت محمد(ص) را می بینیم. اما مدح آخرین پیامبر به معنی مدح همه پیامبران است.

اما از همه این موضوعات که بگذریم، یکی از ویژگی های مهم این فیلم، تصویر و تصوری است که نسبت به خیلی از مسائل و مصائب امروز جامعه خودمان و نیز جامعه بشری منعکس می کند. این ویژگی در تمام سیر روایت فیلم جاری است. به طور مثال، همان سکانس افتتاحیه، نماد و نمودی است از قضیه «تحریم» انقلاب حضرت محمد(ص) از سوی سران قریش. داستان فیلم از سال دهم هجری و محاصره اقتصادی مسلمانان آغاز می شود. موقعی که یاران پیامبر در شعب ابی طالب هستند و مقاومت آن ها قریش را دچار تفرقه و عقب نشینی کرده است. پس از آن، فیلم به عقب بر می گردد. به سال عام الفیل. درحالی که ارتش قدرتمند حبشیان به فرماندهی ابرهه قصد حمله نظامی به مکه را دارند ، اما سپاهی از پرستوها بر سر آن ها هجوم می آورند و سنگ بارانشان می کنند و موجب می شوند ابرهه شکست بخورد. چند روز بعد، زنی به نام آمنه فرزندی را به دنیا می آورد و نام او را محمد(ص) می گذارد و داستان دوران خردسالی و کودکی آخرین پیام آور الهی را می بینیم.

یکی از پدیدارهای قابل تأمل فیلم «محمد رسول الله(ص)» مواجهه با مسائل زنان است. همراه با سایر ابعاد اخلاقی و اجتماعی و سیاسی دین اسلام که در فیلم مطرح شده، جایگاه و مقام زن هم به شکلی بسیار ظریف و هوشمندانه در فیلم نمایان می شود. به طور مثال، در همان فصل آغاز فیلم و روایت شعب ابی طالب ، موقعی که یکی از مسلمانان صاحب دختری شده، به او پیغام می دهند که پیامبر فرموده: «نوزاد دختر، دری است از درهای بهشت» و همچنین از جانب ایشان به مادر خرما داده می شود ، با تأکید براینکه پیامبر فرموده خرما باعث افزایش شیر مادر می شود. هوشمندی مجید مجیدی این بوده که این گونه موارد جزئی و دقیق را در خلال روایت خود قرار داده تا مخاطب جهانی و غیرمسلمان فیلم را با شکل متفاوتی از برخورد با زن آشنا کند. خورده روایت ها و تصویری که فیلم از بانوان نمایش می دهد، برای مخاطب ایرانی و مسلمان ، چندان به چشم نمی آید. اما برای تماشاگری که خارج از فرهنگ اسلامی زندگی می کند، این ماجراها، شگفت انگیز است. این طیف از مخاطبان فیلم می بینند ؛ در شرایطی که امروز و در قرن 21 هنوز هم جوامع غربی و مکاتب مادی با همه ادعاها و شعارهای خود در تأمین امنیت اخلاقی و روانی و انسانی زن درمانده اند، پیامبر اسلام، هزار و 400 سال قبل، چه رأفت و جلالی برای زن قائل بود.  اوج این نگاه ، در آزادی «ثویبه» توسط محمد امین نوجوان شکل می گیرد. جایی که ثویبه، کنیز جمیله توسط ابولهب به حراج گذاشته می شود و حضرت محمد او را از بند بردگی نجات می دهد. در صحنه پایانی هم رهایی زن قربانی بت های قبیله دریا ، نمادی دیگر از رهایی «زن» از شر شیاطین در دین اسلام است. شاید تجلی همه این اتفاقات را بتوان در بخشی از فیلم که «حلیمه» در حال مرگ است دانست. درحالی که گروهی از بت پرست ها و جادوگرها دور حلیمه حلقه زده اند و بر سر او وردهای خاصی را می خوانند، محمد خوردسال است که بر بالین او می آید، بت ها را از دور و اطراف وی کنار می زند و دست حلیمه را در دست می گیرد و به او جانی دوباره می بخشد. این صحنه، بیشتر کارکردی سمبلیک در احیای زن در جامعه بشری توسط پیامبر اسلام دارد. همچنان که در یکی از صحنه های فیلم، حضرت محمد(ص) از زنده به گور کردن یک نوزاد دختر جلوگیری می کند که روایت مشهوری است.

اما یکی دیگر از جلوه های زیبای فیلم «محمد رسول الله(ص)» تجلی وجه مادرانگی دین اسلام است. همان طور که اشاره شد، توجه به مادر از همان سکانس اول فیلم و با توجه و حساسیت پیامبر نسبت به بانویی که تازه مادر شده بروز می یابد. ارتباط آمنه با فرزندش محمد در این فیلم، نمایش خالص و ناب یک عشق حقیقی بین مادر و فرزند است. شاید در هیچ فیلم دیگری، مادر بودن با این عمق و احساس، قابل دیدن نباشد. این فیلم به خوبی نشان می دهد که یک مادر با نوع ارتباط خود با فرزندش چگونه می تواند زمینه تبدیل شدن او به انسان برگزیده را فراهم کند. حتی عشق حلیمه به محمد، به عنوان دایه چه در دوران نوزادی و چه در در کودکی، تبلور یک ارتباط انسانی و عاطفی کم نظیر است. یکی از تأثیرگذارترین صحنه های فیلم، نحوه ورود حلیمه به خانه آمنه است. وقتی شتر حلیمه رم می کند و می گریزد، هیچ کس توان اینکه جلوی او را بگیرد ندارد. اما این شتر وقتی به خانه آمنه می رسد، آرام می گیرد. چون این اتفاق با اراده الهی رخ داده بود تا حلیمه به محمد برسد و با ورود به خانه آمنه بتواند جای او را برای شیر دادن به نوزاد تازه متولد شده بگیرد. چون شیر آمنه خشک شده بود.

به این ترتیب، فیلم «محمد رسول الله(ٌص)» یک فیلم الگو در نحوه به تصویر کشیدن زن در سینماست. اگر سینمای غرب، با استفاده ابزاری از زن و نمایش جنس مونث به عنوان برده جذابیت، برملا کننده نوع نگاه غرب به زن است، فیلم مجیدی نیز نوع نگاه اسلام به زن را افشا می کند. همان طور که گفتیم، بدون ترید، این تصویر و همه این ماجراها، برای مخاطب خارج از فرهنگ ایران و بیرون از دین اسلام بسیار تکان دهنده است. هم نوع نگاه دین اسلام و پیامبر خاتم به زن و هم تصویری که از عشق مادر و فرزند نمایش می دهد، برای آنان که همواره در محاصره انواع حیله های ناجوانمردانه علیه زنان هستند، شگفتی ساز است.

انتهای پیام/