به گزارش شبنم همدان به نقل از مهرخانه : دفتر کرسی یونسکو در سلامت اجتماعی و توسعه دانشگاه تهران نشستی با عنوان "نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر" برگزار کرد. این نشست در قالب سلسله نشست‌هایی است که با موضوع سلامت اجتماعی و توسعه قرار است ادامه پیدا کند و اولین جلسه خود را به موضوع زنان آسیب‌پذیر اختصاص داده است. سخنرانی این نشست را دکتر صفیه شهریاری، متخصص زنان و عضو هیأت مؤسس انجمن سلامت خانواده ایران برعهده داشت. شهریاری در ابتدای صحبت‌های خود به قوانین و مقررات ایران در خصوص سلامت زنان اشاره کرد و گفت: سلامتی تنها نبود بیماری نیست بلکه یک مجموعه است که وضعیت رفاهی، سلامت روانی، جسمی و روحی را در بر می‌گیرد و در قوانین اساسی جمهوری اسلامی ایران، در اصول 3، 21، 29، 43 بر این‌که باید تمام ایرانیان حق دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزش‌های مرتبط با سلامت را داشته باشند تأکید شده است و بر اساس ماده 19 قانون اساسی تمام ایرانیان از نظر استفاده از این خدمات با یکدیگر برابر دانسته شده‌اند.
شاخص‌های سلامت زنان
عضو هیأت مؤسس انجمن سلامت خانواده ایران در ادامه به لزوم توجه به نظام ارزشیابی اشاره کرد و آن را در تدوین برنامه‌ها مهم دانست و گفت: وقتی می‌خواهیم درخصوص وضعیت سلامت زنان صحبت کنیم همیشه مسؤولان نظام سلامت، درباره نظام ارزشیابی سلامت صحبت می‌کنند. به این دلیل که این نظام ارزشیابی می‌تواند وضعیت سلامت زنان را در گذشته، حال و آینده پیش روی مسؤولان سلامت قرار دهد تا آن‌ها بتوانند برنامه‌ها و مداخلات بهداشتی را در این رابطه تدوین کنند.
او درباره شاخص‌های سلامت زنان افزود: کتاب‌های بسیاری درباره شاخص‌های سلامت زنان نوشته شده است اما مهم‌ترین این شاخص‌ها به 3 دسته تقسیم می‌شود که از آن جمله می‌توان به وقایع حیاتی و جمعیتی، شاخص‌هایی که در ارتباط با ابتلا به بیماری‌ها هستند و شاخص‌های رفاهی اشاره کرد.
مواردی که در شاخص‌های سلامت در نظر گرفته می‌شود
شهریاری در توضیح هرکدام از شاخص‌ها تصریح کرد: در ارتباط با شاخص وقایع حیاتی و جمعیتی، مسائلی که مورد توجه متخصصان و کارشناسان است مربوط به شاخص تولد و باروری، مرگ، امید به زندگی، ازدواج، طلاق و گروه‌های اجتماعی است. به‌خصوص زنان بی‌سرپرست و بد‌سرپرست، معتادان، مطلقه‌ها، زنان روسپی و کارتن‌خواب‌ها در گروه‌های اجتماعی مطرح می‌شوند و بایستی مورد توجه ویژه قرار گیرند.
این متخصص زنان ادامه داد: در ارتباط با شاخص‌های ابتلا به بیماری‌ها، همیشه روی بیماری‌های جسمی تأکید می‌شود ولی خوشبختانه در سال‌های اخیر ابعاد دیگری نیز مورد توجه قرار گرفته است. همچنین در ارتباط با شاخص‌های رفاهی بر کیفیت زندگی و میزان رضایت‌مندی، شیوه زندگی و پیامدهای اجتماعی بیماری‌ها صحبت می‌شود.
این فعال اجتماعی دسترسی به مراکز بهداشتی و یا بهره‌گیری از منابع اجتماعی و قانونی را از جمله مواردی دانست که بایستی در رابطه با شاخص‌های سلامت مورد توجه قرار گیرد و افزود: در این زمینه باید مسؤولان وزارت بهداشت، تنها مسائل بهداشتی و خدماتی را مد نظر قرار ندهند بلکه در رابطه با فرصت‌های دسترسی به خدمات بهداشتی، کسب درآمد و بهره‌گیری از منابع اجتماعی و یا سیاسی، قانونی و حتی زمان ارائه خدمات بهداشتی نیز بحث شود. همچنین لازم است در این خصوص مسؤولان با سایر سازمان‌ها مشارکت و همکاری داشته باشند.
اولویت‌بندی سلامت زنان
شهریاری در خصوص اولویت‌بندی سلامت زنان در ایران و معیارهای آن توضیح داد: در بحث اولویت‌بندی با کمک کارشناسان آمار باید بدانیم که چه نوع بیماری‌هایی در جامعه شیوع دارد و چه‌قدر می‌تواند برای جامعه پیامد داشته باشد و از نظر ابتلا چه تفاوتی در مردان و زنان است. آیا این بیماری در سال‌های اخیر روند خاصی را طی کرده است؟ نیاز به مداخلات خاص دارد؟ و...؛ همه این ملاحظات باعث می‌شود تا بتوانیم سلامت زنان را اولویت‌بندی کنیم.
معیارهای اولویت‌بندی سلامت زنان در سطح بین‌المللی
او در خصوص معیارهای اولویت‌بندی سلامت زنان در عرصه جهانی گفت: آن‌چه که در سطح دنیا در رابطه با سلامت زنان مورد تأکید قرار می‌گیرد، سه دسته اولویت‌بندی شده است. اولویت اول سلامت باروری زنان است، اولویت دوم نوع بیماری‌ها و مرگ و میر و اولویت سوم عوامل فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی است که می‌تواند بر سلامت زنان مؤثر باشد.
عضو انجمن سلامت خانواده ایران افزود: در سطح یک بر سلامت باروری زنان تأکید دارد کاهش مرگ و میر زنان مورد توجه است. همچنین از جمله مسائلی که مطرح می‌شود این است که چه میزان مرگ و میر نوزادان کاهش یافته است؟ بارداری‌های ناخواسته و سقط‌های ناایمن تا چه اندازه کاهش یافته است؟ چند درصد از زایمان‌ها طبیعی و چند درصد دیگر به صورت سزارین انجام می‌شود؟ درصد انتقال بیماری ایدز به جنین چه میزان است؟ آیا زایمان‌های غیرایمن هنوز وجود دارد؟
گروه‌بندی بیماری‌هایی که در زنان شایع است
این متخصص زنان درباره اولویت دوم که به میزان ابتلا به بیماری‌ها و مرگ و میر زنان اشاره دارد گفت: در این اولویت عمدتاً درخصوص همه بیماری‌ها بحث می‌شود ولی آن بیماری‌هایی که در ایران بیشتر شیوع دارند، در درجه نخست مربوط به بیماری‌هایی نظیر دیابت و فشار خون و... است. دسته دوم مربوط به صدمات و مرگ و میر ناشی از سوانح و حوادث و دسته سوم سرطان‌ها است که آن‌چه بیشتر در زنان شایع است سرطان پستان و رحم است.
ازدواج و طلاق و تأثیر آن بر سلامت زنان
شهریاری در توضیح اولویت سوم سلامت زنان تصریح کرد: یکی از عوامل فرهنگی و اجتماعی که بر سلامت زنان تأثیر دارد، مسأله ازدواج است که در این بخش سن ازدواج بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
او اضافه کرد: مسأله دیگر موضوع طلاق است که مطابق آمارهای رسمی تقریباً 25 درصد ازدواج‌های کشور منجر به طلاق می‌شود که این آمار به معنای آن است که افراد بسیاری به طور سالانه مطلقه می‌شوند و در معرض آسیب قرار می‌گیرند و مسأله اعتیاد و خشونت از جمله عواملی است که در این زمینه بسیار مورد تأکید قرار دارد.
این فعال مدنی با اشاره به هرم سنی جمعیت کشور و افزایش سالمندان در 20 سال آینده گفت: بر اساس هرم سنی، ایران کشوری جوان محسوب می‌شود که همین امر موجب می‌گردد ایجاد اشتغال و درآمد در دستور کار قرار گیرد اما در سال‌های آینده با توجه به آمارها و نظرات کارشناسان، کشور ما به زودی با جمعیت سالمند روبه‌رو خواهد شد و باید برای آن زمان فکری کرد.
عملکرد قابل قبول ایران در تحقق بخش سلامت اهداف توسعه هزاره
عضو انجمن سلامت خانواده ایران در بخش دیگری از سخنان خود به عملکرد ایران در تحقق اهداف توسعه هزاره اشاره و آن را جزو افتخارات مهم کشور عنوان کرد و افزود: ایران توانسته است در جهت تحقق این اهداف عملکرد مناسبی داشته باشد. به عنوان مثال در سال 2000 مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در کشور حدود 36 درصد بود و مسؤولان با همکاری نهادهای بخش خصوصی و دولتی این آمار را به 15.8 در هزار تولد زنده رسانده‌اند. مرگ و میر نوزادان شیرخوار زیر یک سال که در سال 2000 حدود 28.6 بوده است نیز به 13.6 درصد رسیده است. همچنین پوشش مراقبت‌های بارداری به 97 درصد رسیده و زایمان‌هایی که توسط افراد آموزش‌دیده انجام می‌شود بالای 96 درصد است.
روند رو به بهبود آمار مرگ و میر مادران در کشور
این متخصص زنان در خصوص آمارهای مرگ و میر مادران در کشور و روند رو به بهبود آن نسبت به سال‌های گذشته گفت: میزان مرگ و میر مادران که یکی از شاخص‌های توسعه کشورها است، در سال 1984 در ایران نزدیک 240 مرگ در 100 هزار تولد زنده بود که در سال 2000 به 37.4 در 100 هزار تولد زنده رسید و الان حدود 22 در 100 هزار بوده و حتی برخی از آمارها عدد 20 را هم نشان داده است.
افزایش آمار زنان خیابانی در سال‌های اخیر
به گزارش مهرخانه، در ادامه مرضیه ذولفقاری، کارشناس برنامه‌ریزی انجمن سلامت خانواده ایران به ارائه آمار زنان معتاد در کشور پرداخت و گفت: به طورکلی اگر وضعیت زنان آسیب‌پذیر را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که در سال 80 حدود 5 درصد از معتادین کشور زنان بودند. این آمار در سال 90 به حدود 10 درصد رسیده و تعداد معتادان در حاشیه شهرها و خود شهرها خیلی بیشتر از مناطق روستایی است.
او درباره آمار زنان مبتلا به ایدز گفت: تعداد مبتلایان به ایدز نیز 41 درصد افزایش یافته و متأسفانه تعداد زنان خیابانی رو به افزایش است و همین امر سبب شده بیماری‌های ناشی از آن نظیر ایدز، بیماری‌های مراقبتی و عفونی به خصوص تبخال تناسلی، زگیل تناسلی و... افزایش یابد. همچنین بارداری‌های ناخواسته از جمله مسائل شایع در میان زنان خیابانی است.
30 درصد مبتلایان به HIV را زنان تشکیل می‌دهند
در ادامه شهریاری در تکمیل صحبت‌های ذوالفقاری به آمار مبتلایان به HIV در ایران اشاره کرد و افزود: طبق آمارها تا فروردین 96 آمار مبتلایان به HIV 66 هزار و 359 نفر است. البته این عدد طبق آمارهای رسمی است. همچنین طبق همین آمار 30 درصد مبتلایان را زنان تشکیل می‌دهند و 70 درصد نیز مرد هستند و 53 درصد این افراد بین 21 تا 35 سال سن دارند.
او همچنین در رابطه با وضعیت ایران در ابتلا به بیماری ایدز گفت: آمار ایدز در ایران حدود 34 هزار و 949 نفر است که از این تعداد 84 درصد مرد و 16 درصد زن هستند و آمار فوتی‌های ما 9 هزار 477 نفر است. طبق آماری که وجود دارد ابتلا به ایدز در میان زنان به‌واسطه مشکلاتی که در روابط جنسی و رفتارهای جنسی غیر قابل کنترل وجود دارد، افزایش پیدا کرده است.
موج سوم ایدز در کشور آغاز شده است/ خدمات وزارت بهداشت برای کنترل بیماری ایدز
عضو انجمن سلامت خانواده ایران تصریح کرد: در ایران راه‌های ابتلا به ایدز از طریق روابط جنسی 2 درصد بیشتر شده و به حدود 41 درصد رسیده است و این موج سوم ایدز است که تازه در ایران در حال شروع شدن است. روابط جنسی افسارگسیخته و خارج از چارچوب ازدواج متأسفانه موجب شده که آمار ابتلا به ایدز از طریق روابط جنسی افزایش یابد. همچنین سهم اعتیاد تزریقی و فرآورده‌های خونی 39 درصد و انتقال بیماری از مادر به کودک نیز 3 درصد رشد داشته است.
او افزود: یکی از افتخارات ما در وزارت بهداشت این است که یک برنامه استراتژیک در زمینه کنترل و پیشگیری از بیماری HIV وجود دارد و دولت تقبل کرده که مجوز مراکز MMT را صادر کند که متادون‌تراپی در این مراکز انجام می‌شود. همچنین مراکزی به نام DIC که مراکز گذری هستند، به زنان و مردان مبتلا به ایدز خدمات ارائه می‌دهند. همه خدمات در این مراکز رایگان است و در تمام کشور وجود دارند و تیم گشت‌های سیار موارد را به مراکز ارجاع می‌دهند تا رسیدگی لازم انجام شود.
این متخصص زنان در ادامه اضافه کرد: دولت این مجوز را به انجمن‌های مردم‌نهاد داده که به‌واسطه این‌که با موارد خطر در ارتباط هستند، بتوانند دوره‌های آموزشی برگزار کنند و همچنین به گروه‌های همسان آموزش دهند. منظور از گروه‌های همسان افرادی که زمانی مددجو بودند و پس از رهایی از مشکل‌شان می‌توانند برای گروه هدف و مددجویان دیگر فعالیت کنند که مطمئناً تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
10 هزار مورد سرطان پستان در سال/ یک‌سوم زنان مبتلا فوت می‌کنند
این فعال اجتماعی سرطان پستان را به عنوان یکی از سرطان‌های با شیوع بالا در زنان معرفی کرد و افزود: همه می‌دانیم که روبان قرمز به عنوان نماد HIV معرفی شده و جالب است که بدانید از نمادهای بین‌المللی سرطان پستان، روبان صورتی است. متأسفانه آمار سرطان پستان روز به روز افزایش پیدا می‌کند و آمار سالیانه‌ای که مرکز تحقیقات سرطان پستان منتشر کرده، حدود 10 هزار مورد در سال است که از این تعداد یک‌سوم زنان فوت می‌کنند.
سن ابتلا به سرطان پستان در ایران 10 تا 12 سال جوان‌تر است/ کاهش باروری و عدم شیردهی از عوامل ابتلا
شهریاری افزود: سرطان پستان در زنان آسیب‌پذیر به مراتب بیشتر است و 70 درصد زنان مبتلا به این سرطان در ایران بالای 5 سال عمر می‌کنند. این آمار در کشورهای پیشرفته چیزی بالای 90 درصد است. در این مورد لازم است مسؤولان تجهیزات بیشتری وارد کشور کنند و کارشناسان و متخصصان بیشتری تربیت شده و آگاهی‌بخشی لازم صورت گیرد. جای تأسف است که سن ابتلا به سرطان پستان در ایران 10 تا 12 سال جوان‌تر است. کاهش میزان باروری، کاهش میزان حاملگی و عدم شیردهی از عوامل اصلی ابتلا به این سرطان است.
سالیانه 1000 نفر در کشور مبتلا به سرطان رحم می‌شوند/ شرکای جنسی متعدد و اعتیاد از عوامل ابتلا
این متخصص زنان با بیان این‌که حدود 30 میلیون نفر در جهان مبتلا به سرطان رحم می‌شوند، در خصوص وضعیت ایران اظهار داشت: در ایران به طور سالیانه 1000 نفر مبتلا به سرطان رحم می‌شوند و همان‌طور که می‌دانید سرطان دهانه رحم از طریق زگیل دهانه رحم ایجاد می‌شود و به این دلیل وزارت بهداشت قانع شده است که آزمایش‌های پاپ اسمیر یا تست دهانه رحم را به صورت رایگان ایجاد کند. سن پایین حاملگی، اعتیاد، سیگار، سن پایین ازدواج و شرکای متعدد جنسی در ابتلا به این بیماری مؤثر هستند.
چالش‌های پیش روی سلامت زنان ایران
به گزارش مهرخانه، در ادامه این نشست مرضیه فتحی، مدیر عامل انجمن سلامت خانواده درخصوص چالش‌های پیش‌روی سلامت زنان ایران مخصوصا اقشار آسیب‌پذیر گفت: یکی از این چالش‌ها مربوط به بخش آموزش می‌شود و چالش‌های بعدی مربوط به حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که اقشار پایین جامعه بیشتر در معرض آن قرار دارند.
او ادامه داد: تبعیض جنسیتی، خشونت خانوادگی علیه زنان و تغییرات اقلیمی می‌توانند موجب بروز بیماری‌ها و مرگ و میر زنان و تولد نوزادان کم‌وزن شود. همچنین عدم دسترسی زنان و دختران به خدمات سلامت در نقاط حاشیه‌ای شهر به عنوان یکی از چالش‌های مهم سلامت زنان در کشور محسوب می‌شود. از جمله چالش‌های دیگر می‌توان به عدم وجود قوانین حمایتی مخصوصاً برای زنان آسیب‌پذیر، عدم مشارکت و حمایت نهادهای دولتی از انجمن‌های مردم‌نهاد در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، عدم استفاده مؤثر مدیران سازمان‌ها از زنان کارمند، تحریم و تورم اقتصادی که تأثیر مستقیمی بر وضعیت سلامت زنان دارد و افزایش میزان خشونت و خودکشی به‌خصوص در قشر آسیب‌پذیر اشاره کرد.
انجمن‌های مردم‌نهاد در سیاست‌گذاری‌ها مشارکت داده نمی‌شوند
سپس در ادامه شهریاری، عضو انجمن سلامت خانواده ایران به ارائه راهکارها پرداخت و گفت: دولت، مردم و انجمن‌های مردم‌نهاد هیچ‌کدام به تنهایی نمی‌توانند کاری انجام دهند و یک مشارکت بین‌بخشی بین همه ارگان‌ها لازم است تا در این خصوص تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری شود. متأسفانه انجمن‌ها و نهادهای مردمی تنها زمان اجرا دعوت می‌شوند و برای تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری از ظرفیت‌هایشان استفاده نمی‌شود.
این فعال اجتماعی در ادامه به مسأله تمرکززدایی و ارتقای کمی و کیفی مراکز ارائه خدمات و رشد سازمان‌های جامعه مدنی اشاره کرد و تبادل اطلاعات بین نهادهای دولتی و مدنی را از ضروریات برشمرد و افزود: اطلاعات و مستندات در بخش دولتی بایگانی و محرمانه تلقی می‌شوند. این در حالیست که مدیران انجمن‌های مدنی باید در جریان اطلاعات و مستندات باشند تا بتواند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب انجام دهند.
ارگان‌های دولتی مسائل زنان آسیب‌پذیر را نادیده می‌گیرند
عضو انجمن سلامت خانواده ایران افزود: در حال حاضر وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی منابع مالی کافی برای سلامت زنان در نظر گرفته‌اند اما وقتی صحبت از زنان آسیب‌پذیر می‌شود، مسؤولان این اقشار را قبول ندارند و به جای کمک، صورت‌مسأله را پاک می‌کنند. از سویی ارگان‌هایی که این موضوع را قبول دارند به بهانه عدم بودجه کافی از حمایت سر باز می‌زنند و می‌گویند که باید این بودجه محدود را برای سلامت جامعه به کار ببریم و بین سلامت جامعه و سلامت زنان آسیب‌پذیر تفاوت قائل می‌شوند.
لزوم برگزاری دوره‌های اجباری کار با گروه‌های پرخطر برای پزشکان
این متخصص زنان ارتقای برنامه‌های آموزشی را از موارد مهمی دانست که باید به عنوان راهکار در دستور کار قرار گیرد و افزود: لازم است واحدهای اجباری برای سلامت زنان خصوصاً زنان آسیب‌پذیر ایجاد شود. همچنین تمامی دانشجویان باید موضوع مطالعات و تحقیقات خود را به این زمینه اختصاص دهند. از سویی لازم است یک دوره اجباری برای پزشکان در رابطه با مبتلایان به HIV گذاشته شود.
لزوم صدور کارت سلامت برای زنان آسیب‌پذیر
شهریاری همچنین درباره صدور کارت سلامت و کارت احراز هویت برای زنان آسیب‌پذیر گفت: کارت سلامت برای زنان آسیب‌پذیر باعث می‌شود که بیماری بین افراد جامعه پخش نشود. همچنین کارت احراز هویت برای خیلی از زنان کارتن‌خواب و آسیب‌دیده لازم است؛ چون بسیاری از آن‌ها فاقد کارت شناسایی هستند و فرزندان این افراد هم با مشکل هویت مواجه شده و مشکل ثبت‌نام مدارس و دفترچه بیمه دارند. همچنین دردسترس بودن وسایل پیشگیری از بارداری برای زنان آسیب‌پذیر الزامی است. البته الان این دسترسی وجود دارد ولی باید بیشتر شود. تأسیس دهکده ایمن برای زنان آسیب‌پذیر که جزو طرح‌های استانداری تهران است، تقویت سیستم ارجاع و توانمندسازی زنان، تخصیص پست‌های عالی به زنان، بازدید مسؤولان و سیاست‌گذاران از نقاط آسیب‌پذیر و هماهنگی خروجی زندان‌ها و ارتباط زندانیان آزادشده از زندان با سمن‌های مرتبط برای خدمات‌گیری و ایجاد حمایت نیز از جمله راهکارهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مواردی که در اهداف توسعه پایدار در نظر گرفته شده است
عضو انجمن سلامت خانواده ایران در پایان به اهداف توسعه پایدار اشاره کرد و گفت: به عنوان متخصصی که در زمینه سلامت زنان کار کرده است بر اجرای بند سوم، پنجم، سیزدهم و هفدهم سند 2030 تأکید می‌کنم. این بندها مربوط به سلامت زنان بوده و به نکات مفیدی اشاره کرده است. این سند حدود 17 بخش دارد که بخش سوم آن به موضوع سلامت اختصاص دارد و بر لزوم تأمین سلامت زنان در همه سنین تأکید کرده است. بخش پنجم این سند نیز مربوط به عدالت جنسی برای دختران است و بخش سیزدهم به تغییرات اقلیمی و تأثیر آن بر روی سلامت باروری تأکید دارد. همچنین بخش هفدهم بحث مشارکت را مطرح می‌کند.
انتهای پیام/ص
نسخه مناسب چاپ
دیدگاه شما