به گزارش شبنم همدان به نقل از نافع : اشتغال زنان به عنوان نیروی کار ارزان تحقیرهای پنهان شخصیتی و آسیب های اجتماعی متعددی را به دنبال دارد.

زنان موجوداتی لطیف و حساس هستند که خداوند خلقت آنها را با این روحیه لطیف و زیبا همسو کرده است که البته این امر دلایلی دارد که مهمترین علت آن سرشت مادر بودن و زن بودن آنهاست.

البته آنچه که خداوند در خلقت زن به آن نظر داشته منافی دیگر مسئولیت های وی از جمله مسئولیت‌های اجتماعی او نیست و به ویژه در عصر ما فعالیت زنان در محیط‌های اجتماعی و فرهنگی ضرورتی انکارناپذیر به‌نظر می‌رسد اما این حضور به چه قیمتی تمام می‌شود؟

متأسفانه گاهی شاهد آن هستیم که زنان برای حضور در اجتماع که به دلایل مختلفی صورت می‌گیرد ابزار سودجویی عده‌ای منفعت طلب قرار می‌گیرند که این اتفاق هم تنزل جایگاه اجتماعی زنان و هم افت شرایط اشتغال را برای مردان به دنبال دارد.

این رویه در سال‌های اخیر با افزایش تقاضا نسبت به اشتغال زنان در مشاغلی مانند فروشندگی یا منشی‌گری یا کار‌های فصلی رو به صعود بوده است و بیشترین دلیل آن این است که زنان توقعات مالی و حمایتی کمتری نسبت به مردان دارند بنابراین به‌کار گرفتن آنها در این مشاغل برای سرمایه‌داران ارزانتر تمام می‌شود.

از سوی دیگر شاهد این هستیم که با افزایش گرایش زنان به تحصیلات عالیه علاقمندی آنها برای حضور در اجتماع افزایش می‌یابد اما این علاقمندی گاهی آنها را به سمت موقعیت‌هایی سوق می‌دهد که در شأن و شخصیت اشتغال یک زن نیست.

چشم و هم چشمی، اپیدمی این روزهای اشتغال دختران جوان

خانم ش.ر منشی یک عکاسی در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه حقوق او در این شغل حدودا نصف حقوق مقرر در قانون کار است اظهار کرد: حضور من در این موقعیت ابتدا حسب علاقه‌ای بود که به کار بیرون داشتم و بعد هم تنوعی که در برخورد با افراد مختلف تجربه می‌کنم.

وی افزود: البته حقوقی که در این شغل دریافت می‌کنم در برابر زحمت و زمانی که در اینجا صرف می‌کنم بسیار ناچیز است و کف نیازها و خواسته‌های مرا هم تأمین نمی‌کند.

این شهروند همدانی با بیان اینکه خانواده من مشکل مالی در تأمین من ندارند عنوان کرد: در حقیقت من به خواست خودم وارد بازار کار شدم نه شرایط مالی خانواده چراکه اغلب همسالان من در فامیل مشغول کاری هستند و در چنین شرایطی ماندن در خانه برایم جالب نبود.

خانم م.ا میانسال بوده و تابستان‌ها در برداشت سیب‌زمینی یک زمین‌دار متمول مشارکت می کند؛ او در گفتگو با خبرنگار ما علت اشتغال خود را نیاز مالی عنوان کرد و افزود: پس از فوت همسرم به دنبال کار بودم و چون هنر و حرفه‌ای بلد نبودم که از آن امرار معاش کنم به این کارهای فصلی و دوره‌ای روی می آورم تا نیاز خود و دو فرزندم را تأمین کنم.

او ادامه داد: تا چندسال قبل با کارهایی نظیر سبزی پاک کردن و ترشی درست کردن امرار معاش می‌کردم اگرچه مختصر حمایتی هم از نهادهایی ماند کمیته امداد دریافت می‌کردم اما درآمد آن کار بسیار ناچیز بود و ناچارا در فصل تابستان به کارهایی مانند برداشت محصول سیب زمینی روی می آورم.

وی با بیان اینکه صاحب این زمین‌های کشاورزی سرمایه‌داری متمول است گفت: او برای اینکه ما حقوق کمتری نسبت به مردان دریافت می‌کنیم از من و چند خانم دیگر برای کار برداشت محصول زمینش استفاده می‌کند.

بهبود شرایط تحصیل گرایش زنان را به حضور در اجتماع افزایش داده‌است

خانم س.ن کارشناس ارشد اقتصاد در گفتگو با خبرنگار ما شرائط اشتغال خود را در یک دفتر بیمه چنین عنوان کرد: من به صورت پورسانتی از این دفتر حقوق دریافت می کنم و در واقع هرچه فروش بیشتری داشته باشم درآمد بهتری خواهم داشت که در بهترین حالت به کف حقوق منطبق در قانون کار هم نمی‌رسد.

وی ضمن ابراز گلایه از شرایط اشتغال در جامعه تصریح کرد: امثال من سال‌ها با امید اشتغال مناسب پشت میز نشسته و درس خواندیم  ولی حالا که شغل مناسبی وجود ندارد مجبور هستیم در شرایطی پایین تر از جایگاه و سطح اجتماعی خود تن به کار دهیم.

او ادامه داد: حضور زنان در عرصه اجتماع امری طبیعی است، به هر حال وقتی این همه فارغ‌التحصیل خانم از دانشگاه‌ها بیرون می‌آید نمی‌توان انتظار داشت بعد از فارغ‌التحصیلی به نشستن در خانه و نگهبان اجاق گاز و ظرفشویی شدن دل ببندند.

دغدغه‌هایی از جنس بهبود شرایط مالی خانوار عامل دیگری بر اشتغال زنان

این بانوی همدانی تصریح کرد: همه ما می‌دانیم اغلب مشاغلی که خانم‌ها به آن اشتغال دارند شرایط مناسبی با روحیات و جایگاه تحصیلی و اجتماعی آنها ندارد اما درمان این معضل به دست مسئولین است که یا باید فکری برای اشتغال خانم‌های تحصیل‌کرده بکنند و یا در سبک زندگی افراد و نگاه جوانان به اشتغال با فرهنگسازی تغییراتی ایجاد کنند.

دوست متأهل این بانوی جوان با مشارکت در بحث ما اظهار کرد: البته گاهی حضور در اجتماع فقط بهانه است و کمک به درآمد خانواده مهمترین دغدغه برای اشتغال زنان است.

وی با بیان اینکه من شخصا برای کمک به شرایط مالی همسرم سرکار می‌آیم گفت: حتی دختران جوان هم در تنگنای اقتصادی امروز مایل نیستند سربار پدر و مادر خود باشند و به همین علت در هر شرایطی به مشاغلی مانند فروشندگی یا منشی‌گری با حداقل حقوق تن می‌دهند.

یک جامعه شناس:تحقیر پنهانی ثمره حضور زنان در مشاغل ارزان

اعظم خطیبی دکترای جامعه‌شناسی و استاد دانشگاه پیام نور همدان در گفتگو با خبرنگار نافع اظهار کرد: مسئله حضور زنان در اجتماع هم نیاز جامعه و هم نیاز بانوان است اما این حضور گاهی به قیمت تحقیر شخصیت زن در برخی مشاغل صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به استفاده از زنان به‌عنوان نیروی ارزان کار در برخی مشاغل تصریح کرد: حضور زنان جامعه ما در مشاغل مختلف گاهی به دلیل نیازهای مالی این قشر و گاه برای برآورده کردن نیاز به حضور در اجتماع است که متأسفانه در برخی مشاغل مصداق واقعی "بیگاری" به خود می‌گیرد.

این استاد جامعه‌شناسی تبیین کرد: وقتی زنان حاضر به حضور در چنین مشاغلی می‌شوند علاوه بر اینکه آثار سوء شخصیتی و اجتماعی، سطح کار را برای حضور مردان هم دچار تنزل می‌کنند چراکه قدرت چانه زنی آقایان در این مشاغل پایین می‌آید و این اجحافی انکارناپذیر به هر دو جنس است.

وی افزود: این کار شاید برای سرمایه‌داری که تلاش می‌کند از زنان به‌عنوان نیروی کار ارزان بهره برد دارای منافع باشد اما قطعا این روند بر کلّیت بدنه اقتصادی جامعه اثر سوء دارد.

خطیبی ادامه داد: اغلب افرادی که به ‌عوان نیروی ارزان قیمت در موقعیتی به‌کار گرفته می‌شوند کار با کیفتی هم ارائه نمی‌دهند چراکه ثمره مادی کار برای آنها انگیزه و اراده کار کردن ندارد.

وی با اشاره به لزوم حضور زنان در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی گفت: در عصر حاضر نمی‌توان این مهم را انکار کرد که جامعه به حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماعی و فرهنگی نیاز دارد و البته زنان هم به این حضور در روند رشد خود و اثرگذاری در خانواده نیاز دارند.

استاد دانشگاه: سعادت آینده کشور در گرو تعالی شخصیت زنان 

این استاد دانشگاه تأکید کرد: حضور زنان در اجتماع گاهی به قیمت تحقیر جنس زن و شخصیت فرد است که بنده نام آن را "تحقیر پنهانی" می نامم چراکه وقتی حضور زن در موقعیتی مستوجب تحمل شرایط سخت و وقت گیری است که حتی درآمد آن کار کفاف رفت و آمد او را نمی دهد این جز تحقیر شخصیت او چه عنوانی دارد؟

این استاد دانشگاه بیان کرد: زمانی حضور زن در اجتماع مؤثر است که فعالیت او در این موضوع زمینه‌ساز رشد برای او و جامعه باشد و مقدم بر آن لطماتی برای خود زن و بنیان خانوادگی وی در بر نداشته باشد.

وی با بیان اینکه علت اشتغال برخی زنان که به هر قیمتی حاضر به حضور در موقعیت مذکور می‌شوند مسئله مدرک و تحصیلات آنان است گفت: وقتی بدون حساب و برنامه‌ریزی متقن برای آینده فرغ‌التحصیلان ظرفیت دانشگاه‌ها  را افزایش می‌دهیم باید در پی تأمین شرایط اشتغال و امیدواری‌های قشر تحصیل‌کرده در آینده نیز باشیم.

خطیبی خاطرنشان کرد: برخی از زنان جامعه تلاش می‌کنند از مدرک و تحصیلاتی که برخوردارند به هر طریق ممکن بهره ببرند و به همین علت به هر قیمتی حاضر به اشتغال می‌شوند که این درست نیست زیرا این حضور باعث آسیب‌های شخصیتی و تنزل اجتماعی جایگاه زنان است.

وی ضمن تأکید بر اینکه مسئولین امر باید نسبت به این موضوع با حساسیت ویژه‌ای برنامه‌ریزی کنند عنوان کرد: میزان ارزشی که جامعه به زن می‌دهد در آینده و سرنوشت جامعه تأثیر مستقیم دارد بر این اساس نمی‌توان انتظار داشت زنانی که خود دچار حقارت‌های پنهانی شخصیت هستند افراد توانمندی را برای نسل‌های بعد تربیت کنند به همین علت سعادت نسل و جامعه ما در آینده در گرو رسیدگی به این مهم و اعتلای شخصیت زنان در جامعه است. 

 در ادامه گفتگویی هم با یک کارشناس خانواده داشتیم تا موضوع را از دیدگاه وی در بستر رفتارشناسی‌های اجتماعی و نگاه اسلام نسبت به این موضوع مورد بررسی قرار دهیم.

یک کارشناس: اشتغال زنان در جامعه از دیدگاه اسلام بلامانع است

دکتر مرتضی قائمی "عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا" با بیان اینکه جایگاه انسانی مرد و زن در اسلام هیچ تفاوتی ندارد و اسلام بین این دو فرقی قائل نشده است اظهار کرد: زن و مرد هردو به یک اندازه ظرفیت کرامت انسانی، تکامل انسانی و قرب الهی دارند و شخصیت پیدا کردن، ارتباط گرفتن و ارزش یافتن هردو دارای ظرفیتی یکسان است و به جز برخی اعمال عبادی تقریبا هیچ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد.

وی با طرح این مقدمه در ادامه افزود: اسلام ابتدائا و بدون قید هیچگونه محدودیتی برای اشتغال زنان قائل نمی‌شود و مانعی برای حضور زنان در اجتماع نیست حتی اگر این حضور برای اشتغال و کسب درآمد نبوده و در جهت فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی زن باشد هیچ منعی برای آن دیده نشده است.

دکتر قائمی با بیان اینکه : بسیاری از فقها نیز تأکید می‌کنند زن بخشی از جامعه است عنوان کرد: بر این اساس حضور زن در عرصه‌های مختلف اعم از فناوری، علم، تولید، دانش، مباحث اجتماعی و فرهنگی بلامانع است  و از صدر اسلام هم به هیچ وجه زن به‌عنوان شخصیت حاشیه‌ای و فرعی دیده نشده است و در تکامل فردی و اجتماعی خود و جامعه‌اش کاملا مأموریتی یکسان با مردان دارد.

وی با اشاره به اینکه در برخی موارد برای حضورزن در موقعیت اشتغال و دیگر فعالیت‌های اجتماعی شرایط خاصی تعریف می‌‌شود ناشی از وظایفی است که به ذاته برای مرد و زن تعریف شده‌اند گفت: یکی از این وظایف، جایگاه و وظیفه مادری است که با توجه به خصوصیات وجود زن و مهر و عاطفه‌ای که خداوند در وجود او به ودیعه نهاده نه تنها از وظایف بیرونی و اجتماعی او کم نیست بلکه بسیار مهم‌تر، حساس‌تر و اثرگذارتر است.

این کارشناس مسائل خانواده تبیین کرد: توجه به دو نکته مهم در اشتغال زنان حائز اهمیت است، نخست آن که شغل زن و یا فعالیت اجتماعی او باید با شرایط جسمی و روحی او متناسب باشد و او را از این منظر با آسیب و مشکل مواجه نکند و نکته دیگر که بسیار مهم و حائز اهمیت است این است که اشتغال زن مانع وظایف ذاتی او که نقش همسری و مادری است نشود.

وی افزود: اشتغال زنان بسته به نوع شغلی که دارند و مدت زمانی که صرف آن می‌کنند در روابط خانواده و شکلگیری شخصیت فرزندان تأثیر دارد و از طرفی اسلام اشتغال زنان را در موقعیت‌هایی که حرمت و احترام زن حفظ نشود مطرود می‌داند.

حفظ شخصیت، روحیه، حیا و حرمت زن از ضروریات اشتغال بانوان است

قائمی با بیان اینکه  گاهی ممکن است اشتغال زن در فضایی که با نامحرم مختلط است به شخصیت، حیا، روحیه و حرمت زن آسیب وارد کند گفت: اشتغال یک مادر و همسر از نظر اسلام هیچ مانعی ندارد و زن به عنوان یک شخصیت کامل می‌تواند در جامعه نقش آفرین باشد البته این اشتغال در شرایطی متصور است که امنیت روانی و شخصیت زن حفظ شود.

وی افزود: متأسفانه در جامعه امروز ما در برخی مشاغل به زنان نگاه ابزاری وجود دارد و از آنها به عنوان نیروی ارزان کار در موقعیت‌هایی که حفظ حرمت و شخصیت زن را به دنبال ندارد استفاده می‌شود که این هم منافی شخصیت و روحیات زنانه و هم منافی حفظ اصالت‌ و بنیان خانواده است.

و اما...

گاهی شرایط اقتصادی جامعه بعضی از زنان را به سمت حضور در مشاغل ارزان که گاه منافی شخصیت و توانایی آنهاست سوق می‌دهد و گاه چشم و هم چشمی و میل به عقب نمان از دختران جوان همسال عامل این حضور می‌شود  که در هر صورت شرایط را برای افزایش حضور زنان به عنوان نیروی کار ارزان را افزایش می دهد و البته برخی از این مشاغل علاوه بر کم درآمدی آسیب هایی هم برای اقتصاد جامعه و شخصیت زنان به همراه دارند.

اما در مجموع شاید بتوان تغییر سبک زندگی را مهمترین علت رویکرد زنان به اشتغال در شرایط مختلف عنوان کرد به همین علت زنان جامعه ما گاه به بهانه حضور در اجتماع، گاه تأمین مایحتاج خود و گاه عقب نماندن از قافله زنان کشورهای غربی تن به شرایط اشتغال در هر موقعیتی می دهند وگرنه مدیریت مالی زندگی با تمام مضایغ و کمبودها و یا اشتغال در مشاغل دارای عزت مانند معلمی راهکاری بود که زنان جامعه ما در گذشته برای شرایط مشابه تدبیر می کردند.

و از یاد نبریم که آینده و سرنوشت جامعه ما در گرو تعالی شخصیت همین زنان است که امروز با سودجویی عده ای منفعت طلب آنها را به هر قیمتی در مشاغل ارزان و کم برخوردار به کار می گیریم و در چنین شرایطی نمی توانیم انتظار داشته باشیم که جامعه ما به رشد و تعالی علمی، معنوی و فرهنگی منطبق بر اصول زندگی ایرانی اسلامی برسد و این آسیب در آینده ای نه چندان دور دامن همه فرزندان ما را خواهد گرفت! پس همین امروز باید به فکر باشیم...

انتهای پیام/ص