سهیلا آقاجانی ، در یادداشتی نوشت :

همان طور که قبلاً هم بحث کردیم اختلالات شخصیت ، نوعی اختلال پایدار هستند که در آن فرد نه آنقدر بیمار است که در بیمارستان بستری شود و یا دارو دریافت کند و نه آنقدر سالم است که اطرافیان خود را آزار ندهد و به دردسر نیندازد . ما در این جا در مورد نحوه شکل گیری این اختلال ها به ویژه اختلال شخصیت ضد اجتماعی بحث خواهیم کرد در واقع میخواهیم بدانیم که چه عواملی باعث شکل گیری این نوع اختلال میشود تا با این آگاهی و تغییر نحوه تربیت خود از فرزندانمان در مقابل این اختلال ها محافظت کنیم. اختلال شخصیت در کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز شده و در بزرگسالی تثبیت میشود. اما چه عواملی سبب ایجاد چنین رفتار های ضد اجتماعی میشود:

1.. موقعیت خانوادگی و اجتماعی:

در واقع این افراد دوران کودکی دشواری را سپری کرده اند و خانواده نتوانسته به آنها معیارهای اخلاقی جامعه را یاد دهد. از دست دادن پدر و مادر و طلاق  ارتباط بسیار نزدیکی با  پرورش یافتن افراد جامعه ستیز دارد. اما نکته بسیار مهم این است که کودکانی که بازداشت میشوند و یا مرتکب عمل اشتباهی میشوند و توسط خانواده و یا قانون به صورت منطقی و متناسب با جرم تنبیه میشوند میزان ارتکاب به جرمشان خیلی کمتر از کودکانی است که بدون تنبیه به حال خود رها شده اند. برای بازداشتن از ارتکاب به جرم باید در مقابل عمل اشتباه کودکان ، پیام روشن و نه مبهمی به آنها بدهیدکه آنچه انجام داده اند اشتباه است. در مقابل به یاد داشته باشید که افراط در زمینه تنبیه هم میتواند زمینه بزهکار شدن کودک و یا نوجوان را فراهم کند.

2.. کاستی های یادگیری :

افراد جامعه ستیز در امر درس گرفتن از تجربه ها بسیار ناتوانند. آنها از تجربیات تنبیه کننده درس نگرفته و در نتیجه قضاوتهای ضعیفی از افراد و شرایط دارند. افراد عادی به سرعت یاد میگیرند که موقعیت های تنبیه کننده را پیش بینی کرده و از آنها اجتناب کنند اما افراد جامعه ستیز به دلیل اضطراب کم در این یادگیری موفق نیستند و تنبیه و تهدید به تنبیه (بعد از شکل گیری اختلال) تاثیری بر رفتارشان ندارد.

3.. عوامل ژنتیکی:

هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی نقش نیرومندی در ایجاد شخصیت ضد اجتماعی دارند. طبق آمار میدانی ، فرزندان زنان مجرم بیشتر از مردان مجرم آمادگی ژنتیکی دارند و دلیل این امر این است که زنان مجرم برای اینکه دست به رفتار مجرمانه بزنند به آمادگی ژنتیکی بیشتر و محیط ناگوارتری نسبت به برادر خود نیازمندند. مردان به طور طبیعی دارای 2 کروموزوم xy هستند اما گروهی از مردان وجود دارند که دارای کروموزوم های xyy  میباشند . این افراد نسبت به افراد عادی بسیار قد بلند تر و از نظر هوش نسبت به افراد عادی بسیار کم هوش ترند و شاید همین کم هوشی بتواند دلیلی برای اقدامات مجرمانه در آنها شود. در هنگام تولد یا قبل از آن هم عوامل زیادی روی میدهد که بعداً افراد را به سمت رفتار خشن متمایل میکند. کودکانی که هنگام تولد وزن کمی داشته و والدینشان رفتار پرخاشگری بدنی دارند نسبت به کودکانی که هنگام تولد وزن طبیعی دارند بیشتر احتمال دارد که خودشان خلافکار شوند. وزن کم هنگام تولد که اغلب از سوء تغذیه و مشکلات دیگر در دوران بارداری ناشی میشود معمولاً بر رشد مغز و تکامل بعدی آن تاثیر میگذارد و در نتیجه میتواند در بروز رفتارهای جزایی تاثیر داشته باشد.

4.. کژکاریهای فیژیولوژیک:

برق نگار مغز (EEG) افراد جامعه ستیز نابهنجار است . این افراد امواج مغزی کندی دارند که این ویژگی کودکان بوده و حاکی از نارسیدگی مغزی است و از طرفی تعداد زیادی از این افراد در امواج مغزیشان خیزک مثبت نشان میدهند که این خیزک ها شلیک ناگهانی و کوتاه فعالیت موجی مغز هستند. اکثر افرادی که مرتکب اعمال پرخاشگرایانه میشوند و خیزک مثبت نشان میدهند اظهار میکنند که نسبت به اعمالشان احساس گناه یا اضطراب ندارند و البته قسمت جالب اینجاست که اگر جامعه ستیزان به نارسیدگی مغزی مبتلا باشند باید زمانی که مسن تر میشوند کمتر دچار رفتارهای ضد اجتماعی باشند که این دقیقاً همان چیزی است که اتفاق می افتد. در سن 30 تا 40 سالگی نسبت قابل توجه ایی از جامعه ستیزان بهبود رفتار نشان میدهند. پس ژنتیک و نه خباثت میتواند منشاء اختلال شخصیت ضد اجتماعی نیز باشد. در واقع این افراد به دلیل اقدام بدون فکر به جرم و نداشتن احساس گناه  میتوانند دردسر ساز و در شرایطی بسیار خطرناک باشند. با آگاهی از این موضوع در زمینه های انتخاب همسر ، دوست ، نحوه تربیت فرزندان و شاید در برخورد با افرادی از این دست عاقلانه و منطقی برخورد کنیم چرا که همه ما در قبال زندگی فرزندانمان مسئولیم و انجام رفتارهای غیر مسئولانه و تصمیمات غلط میتواند ضربه جبران ناپذیری به شخصیت و آینده فرزندانمان وارد کند. 

یادداشتی از سهیلا آقاجانی/ گارشناس ارشد روانشناسی بالینی

انتهای پیام/