به گزارش شبنم ها به نقل از مهر خانه، تعداد ازدواج‌ها در ایران در دهه 1380 یعنی با رسیدن متولدین دهه 1360 به سنین ازدواج، سال به سال با افزایش همراه بوده، اما طی سال‌های اخیر تعداد ازدواج‌ها رو به کاهش گذاشته است. در جمعیت‌شناسی شاخصی داریم به‌نام میزان خام ازدواج، که مطابق این شاخص، تعداد ازدواج‌ها را به کل جمعیت تقسیم کرده، نتیجه را در 1000 ضرب می‌کنند. این میزان معمولاً در جهان حدود 10 در 1000 است، که در جامعه ما به 16 در 1000 رسیده است. حتی در 3- 2 سال اخیر نیز با این‌که تعداد ازدواج کاهش یافته، ولی میزان ازدواج روند کاهشی نداشته است.

بسیاری می‌گویند تعداد ازدواج در ایران رو به کاهش است، پس دچار مشکل هستیم و جوانان تمایلی به ازدواج ندارند؛ درصورتی‌که این استنباط، استنباط نادرستی است. به دلیل این‌که اولاً میزان ازدواج بالا رفته است؛ یعنی تعداد ازدواج‌هایی که در مقابل هر 1000 نفر جمعیت کشور اتفاق می‌افتد، در حد بالایی (حدود 16 در هزار) قرار دارد.

ثانیاً در تحلیل چرایی کاهش تعداد ازدواج‌ها باید گفت تعداد جوانان در معرض ازدواج کاهش یافته‌اند. باروری کشور در دهه 60 بالا بود، جوانان دهه 60 که در دهه 80 به سن ازدواج رسیدند، به‌تبع آن تعداد ازدواج‌ها نیز افزایش پیدا کرد، اما الان متولدین دهه 70 به سن ازدواج رسیده‌اند و باروری هم در دهه 70 کاهش داشته است؛ لذا جمعیت در معرض ازدواج رو به کاهش است و به‌تبع تعداد ازدواج‌ها هم کاهش خواهد یافت. بنابراین با مشکلی به نام کاهش میزان ازدواج یا کاهش ازدواج مواجه نیستیم.

بالارفتن میانگین سن ازدواج در ایران به همراه توسعه شهرنشینی
نکته دیگر این است که میانگین سن ازدواج در ایران افزایش یافته است. البته این منحصر ایران نیست و در اکثر جوامع به همراه توسعه شهرنشینی، افزایش سواد و تحصیلات، افزایش اشتغال زنان، و توسعه اقتصادی و وسایل ارتباط جمعی، سن ازدواج بالا رفته است. در ایران نیز به همین منوال شاهد هستیم که در اوایل انقلاب سن ازدواج برای دختران 20 سال و برای پسران 25 سال بود، اما الان برای دختران به 23.5 و برای پسران به 27.3 سال رسیده است و شاهد افزایشی در سن ازدواج دختران و پسران هستیم. البته این میزان افزایش، در دختران بیش از پسران است؛ برای پسران حدود 2 سال افزایش سن ازدواج داشته‌ایم و برای دختران حدود سه سال‌ونیم.

تا چه اندازه تأخیر در ازدواج دختران به علت مضیقه ازدواج است؟
در اوایل انقلاب کمتر از نیمی از جمعیت کشور شهرنشین بودند؛ درحالی‌که الان بیش از دوسوم جمعیت کشور شهرنشین هستند. در آن زمان سهم جوانان تحصیل‌کرده ناچیز بود، الان هم دانشجویان دانشگاه و هم سهم تحصیل‌کردگان افزایش یافته است. در گذشته حتی در مقطع دبیرستان هم پوشش تحصیلی ناچیزی داشتیم، اما الان می‌توانیم ادعا کنیم که پوشش تحصیلی به رقم بالایی هم برای دختران و هم پسران رسیده است. تمام این عوامل در افزایش میاتگین سن ازدواج مؤثر بوده است. این افزایش به دلیل این‌که ناشی از شاخص‌های توسعه است، نمی‌تواند به عنوان مسئله اجتماعی مطرح شود؛ به دلیل این‌که فرد به دنبال بهبود کیفیت زندگی خود، ازدواج را به تأخیر می‌اندازد. البته در این میان، تأخیر در ازدواج عده‌ای از دختران ما ممکن است در ظاهر به دلیل تحصیلات و اشتغال باشد، ولی در اصل به علت مضیقه ازدواج است.

افزایش سن ازدواج دختران تا حدود 20- 10 درصد به دلیل عوامل ساختاری است/ یک میلیون نفر؛ حداکثر میزان دختران هرگزازدواج‌نکرده
در حقیقت می‌توان گفت افزایش سن ازدواج دختران در جامعه ما تا حدود 20- 10 درصد به دلیل عوامل ساختاری است. به این معنا که تعداد دختران در معرض ازدواج با تعداد پسران در معرض ازدواج در مقطعی مساوی نبوده است. دختران دهه 60 که تعدادشان بالا بوده، در دهه 80 به سن ازدواج رسیده‌اند و به دلیل این‌که معمولاً پسران با 5 سال تأخیر از دختران ازدواج می‌کنند، پسران دهه 50 باید با این دختران ازدواج کنند که تعداد این پسرها کمتر است. به همین دلیل مجردین دختر بیش از مجردین پسر است. البته این نکته را هم حتماً بایستی تأکید کنم که تعداد دختران مجرد، با تعداد پسران مجرد برابر است، اما اگر فاصله سنی را 5 سال در نظر بگیریم، این تعداد نامساوی خواهد شد. این عامل ساختاری نیز به مرور زمان از میان می‌رود و حداکثر دخترانی که به دلیل این عامل هرگز ازدواج نخواهند کرد، کمتر از یک میلیون نفر است که البته اگر فاصله سنی را 5 سال در نظر بگیریم، این رقم به دست می‌آید؛ درحالی‌که با فاصله سنی 2 سال، تعداد دختران و پسران مجرد برابر خواهند شد و مسئله‌ای به نام مضیقه ازدواج نخواهیم داشت. الان هم آمارها نشان می‌دهد که همسان‌همسری سنی افزایش یافته است. بنابراین مضیقه ازدواج هم در شرف حل‌شدن است.

میانگین سن ازدواج بیش از این نخواهد شد
درخصوص میانگین سن ازدواج به اعتقاد من، این میانگین بیش از این نخواهد شد. اگر هم زیاد شود، شتاب آن کندتر است و نهایت یک سال یا یک سال‌ونیم ظرف 20 سال آتی افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین مشکل سن ازدواج نداریم، مشکل عدم تمایل به ازدواج هم نداریم؛ چراکه میزان ازدواج در جامعه بالاست، مسئله مضیقه ازدواج نیز در حال از میان رفتن است.

* جمعیت‌شناس و عضو هیئت علمی‌ دانشگاه تهران